Άρθρα

Επιβάλλοντας την σιωπή στους αμνούς: πώς λειτουργεί η προπαγάνδα

Η Leni Riefenstahl είχε δηλώσει ότι οι επικές ταινίες της που εξυμνούσαν τους Ναζί βασίζονταν σε ένα “κενό υποταγής” του γερμανικού κοινού. Έτσι λειτουργεί η προπαγάνδα.

Στη δεκαετία του 1970 γνώρισα μια από τις κορυφαίες προπαγανδίστριες του Χίτλερ, τη Leni Riefenstahl[i], της οποίας οι επικές ταινίες δόξασαν τους Ναζί. Έτυχε να μείνουμε στο ίδιο καταφύγιο στην Κένυα, όπου βρισκόταν για μια φωτογραφική αποστολή, έχοντας γλιτώσει τη μοίρα άλλων φίλων του Φύρερ.

Μου είπε ότι τα ‘πατριωτικά μηνύματα’ των ταινιών της δεν εξαρτώνταν από ‘άνωθεν εντολές’ αλλά από αυτό που αποκαλούσε «κενό υποταγής (ενδοτικότητας)» του γερμανικού κοινού.

– Αυτό περιελάμβανε και τη φιλελεύθερη, μορφωμένη αστική τάξη; ρώτησα. «Ναι, ειδικά αυτούς», είπε.

Το σκέφτομαι αυτό καθώς κοιτάζω γύρω μου την προπαγάνδα που κατακλύζει τώρα τις δυτικές κοινωνίες.

Φυσικά, είμαστε πολύ διαφορετικοί από τη Γερμανία της δεκαετίας του 1930. Ζούμε σε πληροφορημένες κοινωνίες Είμαστε παγκοσμιοποιημένοι. Ποτέ δεν ήμασταν πιο συνειδητοποιημένοι, περισσότερο σε επαφή, καλύτερα συνδεδεμένοι.

Ή μήπως στη Δύση ζούμε σε μια κοινωνία των ΜΜΕ όπου η πλύση εγκεφάλου είναι ύπουλη και αδυσώπητη και η αντίληψη φιλτράρεται σύμφωνα με τις ανάγκες και τα ψέματα της κρατικής και εταιρικής εξουσίας;

Οι Ηνωμένες Πολιτείες κυριαρχούν στα μέσα ενημέρωσης του δυτικού κόσμου. Όλες οι 10 κορυφαίες εταιρείες μέσων ενημέρωσης, εκτός από μία, εδρεύουν στη Βόρεια Αμερική. Το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – Google, Twitter, Facebook – ανήκουν και ελέγχονται ως επί το πλείστον από τους Αμερικανούς.

Κατά τη διάρκεια της ζωής μου, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ανατρέψει ή έχουν επιχειρήσει να ανατρέψουν περισσότερες από 50 κυβερνήσεις, κυρίως δημοκρατίες. Έχουν παρέμβει σε δημοκρατικές εκλογές σε 30 χώρες. Έχουν ρίξει βόμβες στους λαούς 30 χωρών, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν φτωχοί και ανυπεράσπιστοι. Έχουν αποπειραθεί να δολοφονήσουν τους ηγέτες 50 χωρών. Έχουν αγωνιστεί για την καταστολή των απελευθερωτικών κινημάτων σε 20 χώρες.

Η έκταση και η κλίμακα αυτού του μακελειού παραμένει σε μεγάλο βαθμό χωρίς αναφορά, χωρίς αναγνώριση, και οι υπεύθυνοι συνεχίζουν να κυριαρχούν στην αγγλοαμερικανική πολιτική ζωή.

Ο Χάρολντ Πίντερ έσπασε τη σιωπή

Τα χρόνια πριν πεθάνει το 2008, ο θεατρικός συγγραφέας Χάρολντ Πίντερ[ii] εκφώνησε δύο εξαιρετικές ομιλίες, οι οποίες έσπασαν τη σιωπή.

«Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ», είπε, «ορίζεται καλύτερα ως εξής: Φίλα μου τον κώλο αλλιώς θα σου σπάσω το κεφάλι. Είναι τόσο απλή και τόσο ωμή όσο αυτό. Το ενδιαφέρον είναι ότι είναι τόσο απίστευτα επιτυχημένη. Διαθέτει τις δομές της παραπληροφόρησης, της χρήσης της ρητορικής, της διαστρέβλωσης της γλώσσας, οι οποίες είναι πολύ πειστικές, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα μάτσο ψέματα. Είναι μια πολύ επιτυχημένη προπαγάνδα. Έχουν τα χρήματα, έχουν την τεχνολογία, έχουν όλα τα μέσα για να το καταφέρουν χωρίς συνέπειες, και το κάνουν».

Παραλαμβάνοντας το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, ο Πίντερ είπε τα εξής:

«Τα εγκλήματα των Ηνωμένων Πολιτειών είναι συστηματικά, συνεχή, μοχθηρά, ανελέητα, αλλά πολύ λίγοι άνθρωποι έχουν μιλήσει γι’ αυτά. Πρέπει να το παραδεχτούμε αυτό στην Αμερική. Έχει ασκήσει μια αρκετά κλινική χειραγώγηση της ισχύος παγκοσμίως, υποδυόμενη παράλληλα τη δύναμη του παγκόσμιου καλού. Πρόκειται για μια λαμπρή, ακόμη και πνευματώδη, εξαιρετικά επιτυχημένη πράξη ύπνωσης».

Ο Πίντερ ήταν φίλος μου και ενδεχομένως ο τελευταίος μεγάλος πολιτικός σοφός – εννοώ προτού οι διαφωνούσες πολιτικές ευνουχιστούν. Τον ρώτησα αν η «ύπνωση» στην οποία αναφερόταν ήταν το «κενό υποταγής» που περιέγραψε η Leni Riefenstahl.

«Είναι το ίδιο πράγμα», απάντησε. «Σημαίνει ότι η πλύση εγκεφάλου είναι τόσο διεξοδική που είμαστε προγραμματισμένοι να καταπίνουμε ένα μάτσο ψέματα. Αν δεν αναγνωρίζουμε την προπαγάνδα, μπορεί να την αποδεχτούμε ως φυσιολογική και να την πιστέψουμε. Αυτό είναι το κενό της υποταγής».

Η Leni Riefenstahl και ένα τηλεοπτικό συνεργείο στέκονται μπροστά
από το αυτοκίνητο του Χίτλερ κατά τη διάρκεια
συγκέντρωσης στη Νυρεμβέργη το 1934.
(Bundesarchiv, CC-BY-SA 3.0, Wikimedia Commons)

Στα συστήματά μας της εταιρικής δημοκρατίας, ο πόλεμος είναι μια οικονομική αναγκαιότητα, ο τέλειος γάμος της δημόσιας επιδότησης και του ιδιωτικού κέρδους: σοσιαλισμός για τους πλούσιους, καπιταλισμός για τους φτωχούς. Την επομένη της 11ης Σεπτεμβρίου οι τιμές των μετοχών της πολεμικής βιομηχανίας εκτοξεύτηκαν στα ύψη. Ερχόταν περισσότερη αιματοχυσία, πράγμα που είναι καλό για τις επιχειρήσεις.

Σήμερα, οι πιο κερδοφόροι πόλεμοι έχουν το δικό τους εμπορικό σήμα. Ονομάζονται “πόλεμοι διαρκείας”—Αφγανιστάν, Παλαιστίνη, Ιράκ, Λιβύη, Υεμένη και τώρα Ουκρανία. Αυτοί όλοι βασίζονται σε ένα μάτσο ψέματα.

Η πιο περιβόητη περίπτωση είναι το Ιράκ, με τα όπλα μαζικής καταστροφής που δεν υπήρχαν. Η καταστροφή της Λιβύης από το ΝΑΤΟ το 2011 δικαιολογήθηκε από μια σφαγή στη Βεγγάζη που δεν συνέβη. Το Αφγανιστάν ήταν ένας βολικός πόλεμος εκδίκησης για την 11η Σεπτεμβρίου, ο οποίος δεν είχε καμία σχέση με τον λαό του Αφγανιστάν.

Σήμερα, οι ειδήσεις από το Αφγανιστάν είναι πόσο κακοί είναι οι Ταλιμπάν – όχι ότι η κλοπή 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τα τραπεζικά αποθεματικά της χώρας από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν προκαλεί εκτεταμένη δυστυχία. Πρόσφατα, το Εθνικό Δημόσιο Ραδιόφωνο [National Public Radio–NPR] στην Ουάσιγκτον αφιέρωσε δύο ώρες στο Αφγανιστάν—και 30 δευτερόλεπτα στον πεινασμένο λαό του.

Στη σύνοδο κορυφής του στη Μαδρίτη τον Ιούνιο, το ΝΑΤΟ, το οποίο ελέγχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, υιοθέτησε ένα έγγραφο στρατηγικής που στρατιωτικοποιεί την ευρωπαϊκή ήπειρο και κλιμακώνει την προοπτική πολέμου με τη Ρωσία και την Κίνα. Προτείνει «πολεμικές επιχειρήσεις σε πολλαπλούς τομείς εναντίον ομότιμων ανταγωνιστών που διαθέτουν πυρηνικά όπλα». Με άλλα λόγια, πυρηνικό πόλεμο.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Jens Stoltenberg, αριστερά,
και ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Pedro Sánchez στις 28 Ιουνίου στη Μαδρίτη. (ΝΑΤΟ)

Λέει: «Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ υπήρξε μια ιστορική επιτυχία».

Το διάβασα αυτό με δυσπιστία.

Οι ειδήσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία δεν είναι ως επί το πλείστον ειδήσεις, αλλά μια μονόπλευρη λιτανεία αλαζονείας, διαστρέβλωσης, παράλειψης. Έχω κάνει ρεπορτάζ για πολλούς πολέμους και δεν έχω γνωρίσει ποτέ μια τέτοια οριζόντια προπαγάνδα.

Τον Φεβρουάριο, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία ως απάντηση σε σχεδόν οκτώ χρόνια δολοφονιών και εγκληματικής καταστροφής στη ρωσόφωνη περιοχή του Ντονμπάς στα σύνορά της.

Το 2014, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν προωθήσει ένα πραξικόπημα στο Κίεβο, το οποίο απομάκρυνε τον δημοκρατικά εκλεγμένο, ρωσόφιλο πρόεδρο της Ουκρανίας και εγκατέστησε έναν διάδοχο, τον οποίο οι Αμερικανοί κατέστησαν σαφές ότι ήταν ο άνθρωπός τους.

7 Δεκεμβρίου 2015: Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν συναντάται
με τον Ουκρανό πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο στο Κίεβο. (Πρεσβεία των ΗΠΑ στο Κίεβο, Flickr)

Τα τελευταία χρόνια, αμερικανικοί πύραυλοι ‘υπερασπιστές’ έχουν εγκατασταθεί στην ανατολική Ευρώπη, στην Πολωνία, στη Σλοβενία, στην Τσεχία, με στόχο σχεδόν σίγουρα τη Ρωσία, συνοδευόμενοι από ψευδείς διαβεβαιώσεις που φτάνουν πίσω έως την ‘υπόσχεση’ του Τζέιμς Μπέικερ προς τον σοβιετικό ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ τον Φεβρουάριο του 1990 ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί ποτέ πέρα από τη Γερμανία.

Το ΝΑΤΟ στα σύνορα του Χίτλερ

Η Ουκρανία είναι η γραμμή του μετώπου. Το ΝΑΤΟ έχει ουσιαστικά φτάσει στην ίδια την παραμεθόριο περιοχή από την οποία εισέβαλε ο στρατός του Χίτλερ το 1941, αφήνοντας πίσω του περισσότερα από 23 εκατομμύρια νεκρούς στη Σοβιετική Ένωση.

Τον περασμένο Δεκέμβριο, η Ρωσία πρότεινε ένα εκτεταμένο σχέδιο ασφάλειας για την Ευρώπη. Αυτό απορρίφθηκε, χλευάστηκε ή αποσιωπήθηκε από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Ποιος διάβασε τις βήμα προς βήμα προτάσεις του; Στις 24 Φεβρουαρίου, ο πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι απείλησε να αναπτύξει πυρηνικά όπλα εκτός αν η Αμερική εξοπλίσει και προστατεύσει την Ουκρανία.[iii]

Την ίδια ημέρα, η Ρωσία εισέβαλε—μια απρόκλητη πράξη εκ γενετής ατιμωτική, σύμφωνα με τα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Η προηγούμενη ιστορία, τα ψέματα, οι ειρηνευτικές προτάσεις, οι πανηγυρικές συμφωνίες για το Ντονμπάς στο Μινσκ δεν μέτρησαν καθόλου.

Στις 25 Απριλίου, ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν πέταξε στο Κίεβο και επιβεβαίωσε ότι στόχος της Αμερικής ήταν να καταστρέψει τη Ρωσική Ομοσπονδία—η λέξη που χρησιμοποίησε ήταν «να αποδυναμώσει». Η Αμερική είχε αποκτήσει τον πόλεμο που ήθελε, τον οποίο πραγματοποιούσε ένα χρηματοδοτούμενο και οπλισμένο από τους Αμερικανούς πληρεξούσιο και αναλώσιμο πιόνι.

Σχεδόν τίποτα από αυτά δεν εξηγήθηκε στο δυτικό κοινό.[iv]

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι απερίσκεπτη και ασυγχώρητη. Είναι έγκλημα η εισβολή σε μια κυρίαρχη χώρα. Δεν υπάρχουν “αλλά”—εκτός από ένα.

Πότε ξεκίνησε ο σημερινός πόλεμος στην Ουκρανία και ποιος τον ξεκίνησε; Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, μεταξύ του 2014 και του τρέχοντος έτους, περίπου 14.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στον εμφύλιο πόλεμο που επέβαλε το καθεστώς του Κιέβου στο Ντονμπάς. Πολλές από τις επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν από νεοναζί.

Παρακολουθήστε ένα δελτίο ειδήσεων του ITV από τον Μάιο του 2014, από τον βετεράνο δημοσιογράφο James Mates, ο οποίος βομβαρδίζεται, μαζί με πολίτες στην πόλη Μαριούπολη, από το τάγμα Azov (νεοναζί) της Ουκρανίας.

Τον ίδιο μήνα, δεκάδες ρωσόφωνοι κάηκαν ζωντανοί ή υπέστησαν ασφυξία σε ένα κτίριο των συνδικάτων στην Οδησσό που πολιορκούνταν από φασίστες κακοποιούς, οπαδούς του συνεργάτη των ναζί και φανατικού αντισημίτη Στεπάν Μπαντέρα. Οι New York Times αποκάλεσαν τους κακοποιούς «εθνικιστές».

«Η ιστορική αποστολή του έθνους μας σε αυτή την κρίσιμη στιγμή», δήλωσε ο Αντρέι Μπιλέτσκι, ιδρυτής του τάγματος Αζόφ, «είναι να οδηγήσει τις Λευκές Φυλές του κόσμου σε μια τελική σταυροφορία για την επιβίωσή τους, μια σταυροφορία ενάντια στους ηγούμενους από τους σημίτες Untermenschen [υπανθρώπους–χιτλερική έκφραση]».

Από τον Φεβρουάριο, μια εκστρατεία αυτοαποκαλούμενων «ελεγκτών ειδήσεων» (που χρηματοδοτούνται κυρίως από Αμερικανικές και Βρετανικές πηγές συνδεδεμένες με τις αντίστοιχες κυβερνήσεις) προσπάθησαν να διατηρήσουν τον παραλογισμό ότι οι νεοναζί της Ουκρανίας δεν υπάρχουν.

O ‘ευπρεπισμός των εικόνων’, που κάποτε συνδεόταν με τις εκκαθαρίσεις του Στάλιν, έχει γίνει εργαλείο της κυρίαρχης δημοσιογραφίας.

«Έχω κάνει ρεπορτάζ για πολλούς πολέμους και δεν έχω γνωρίσει ποτέ τέτοια εν λευκώ προπαγάνδα»

Σε λιγότερο από μια δεκαετία, η εικόνα της “καλής” Κίνας έχει ευπρεπιστεί και μια “κακή” Κίνα την έχει αντικαταστήσει: από το ‘παγκόσμιο εργαστήρι’ τώρα περάσαμε σε έναν εκκολαπτόμενο νέο Σατανά.

Μεγάλο μέρος αυτής της προπαγάνδας προέρχεται από τις ΗΠΑ και μεταδίδεται μέσω πληρεξουσίων και “δεξαμενών σκέψης”, όπως το διαβόητο Αυστραλιανό Ινστιτούτο Στρατηγικής Πολιτικής, που αποτελεί τη φωνή της βιομηχανίας όπλων, και από δημοσιογράφους όπως ο Πίτερ Χάρτσερ της εφημερίδας The Sydney Morning Herald, ο οποίος έχει χαρακτηρίσει όσους «διαδίδουν την κινεζική επιρροή» ως «αρουραίους, μύγες, κουνούπια και σπουργίτια»’ και εισηγείται αυτά τα «παράσιτα» να «εξολοθρευτούν».

Ο Andriy Beletsky, διοικητής του ειδικού ουκρανικού νεοναζιστικού αστυνομικού συντάγματος Azov,
με εθελοντές το 2014. (My News24, CC BY 3.0, Wikimedia Commons)

Οι ειδήσεις για την Κίνα στη Δύση αφορούν σχεδόν αποκλειστικά την απειλή από το Πεκίνο. Ευπρεπισμένες είναι οι 400 αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις που περικυκλώνουν το μεγαλύτερο μέρος της Κίνας, ένα ένοπλο περιδέραιο που εκτείνεται από την Αυστραλία μέχρι τον Ειρηνικό και τη νοτιοανατολική Ασία, την Ιαπωνία και την Κορέα. Το ιαπωνικό νησί Okinawa και το κορεατικό νησί Jeju λειτουργούν ως όπλα έτοιμα να ρίξουν στοχεύοντας εξ επαφής τη βιομηχανική καρδιά της Κίνας. Ένας αξιωματούχος του Πενταγώνου το περιέγραψε ως «θηλιά αγχόνης».

Η Παλαιστίνη παρουσιάζεται ψευδώς από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Για το BBC, υπάρχει μια «σύγκρουση δύο αφηγήσεων». Η μακροβιότερη, πιο κτηνώδης, παράνομη στρατιωτική κατοχή της σύγχρονης εποχής δεν αναφέρεται.

Ο δοκιμαζόμενος λαός της Υεμένης μόλις και μετά βίας υπάρχει. Είναι μη-άνθρωποι των μέσων ενημέρωσης. Ενώ οι Σαουδάραβες ρίχνουν βροχή τις αμερικανικές βόμβες διασποράς με Βρετανούς συμβούλους να εργάζονται πλάι-πλάι με τους Σαουδάραβες αξιωματικούς στόχευσης, περισσότερα από μισό εκατομμύριο παιδιά αντιμετωπίζουν την πείνα.

Αυτή η πλύση εγκεφάλου μέσω της παράλειψης δεν είναι καινούργια εφεύρεση. Η σφαγή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου αποσιωπήθηκε από δημοσιογράφους που στη συνέχεια χρίστηκαν ιππότες για τη συμμόρφωσή τους. Το 1917, ο εκδότης της εφημερίδας The Manchester Guardian, C.P. Scott, εκμυστηρεύτηκε στον πρωθυπουργό Lloyd George: «Αν οι άνθρωποι γνώριζαν πραγματικά [την αλήθεια], ο πόλεμος θα σταματούσε αύριο, αλλά δεν γνωρίζουν και δεν επιτρέπεται να γνωρίζουν».

Η άρνηση να βλέπουμε τους ανθρώπους και τα γεγονότα όπως τα βλέπουν οι άνθρωποι σε άλλες χώρες είναι ένας ιός των μέσων ενημέρωσης στη Δύση, εξίσου εξουθενωτικός με το COVID. Είναι σαν να βλέπουμε τον κόσμο μέσα από έναν μονόδρομο καθρέφτη, στον οποίο ‘εμείς’ είμαστε ηθικοί και καλοκάγαθοι και ‘αυτοί’ όχι. Είναι μια βαθιά ιμπεριαλιστική άποψη.

Η Ιστορία που αποτελεί μια ζώσα παρουσία στην Κίνα και τη Ρωσία σπάνια εξηγείται και σπάνια γίνεται κατανοητή [στη Δύση]. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ο Αδόλφος Χίτλερ. Ο Σι Τζινπίνγκ είναι ο Φου Μαν Τσου. Επικά επιτεύγματα, όπως η εξάλειψη της άθλιας φτώχειας στην Κίνα, είναι ελάχιστα γνωστά. Πόσο διεστραμμένο και ελεεινό είναι αυτό!

«Οι ειδήσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία δεν είναι ως επί το πλείστον ειδήσεις, αλλά μια μονόπλευρη λιτανεία αλαζονείας, διαστρέβλωσης, παράλειψης»

Πότε θα επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να καταλάβουν; Η εκπαίδευση των δημοσιογράφων σε εργοστασιακό στυλ δεν είναι η απάντηση. Ούτε και το θαυμαστό ψηφιακό εργαλείο, το οποίο είναι μέσο και όχι σκοπός, όπως η γραφομηχανή με το ένα δάχτυλο και η λινοτυπική μηχανή.

Τα τελευταία χρόνια, μερικοί από τους καλύτερους δημοσιογράφους έχουν απομακρυνθεί από τα κυρίαρχα μέσα. Η λέξη που χρησιμοποιείται είναι «αποστερημένοι». Οι χώροι που κάποτε ήταν ανοιχτοί για τους ανεξάρτητους, για τους δημοσιογράφους που πήγαιναν κόντρα στο ρεύμα, τους ανθρώπους που έλεγαν την αλήθεια, έχουν κλείσει.

Η περίπτωση του Τζούλιαν Ασάνζ είναι η πιο συγκλονιστική. Όταν ο Τζούλιαν και τα WikiLeaks πετύχαιναν να κερδίζουν αναγνώστες και βραβεία για τον Guardian, τους New York Times και άλλες αυτάρεσκες «εφημερίδες αναφοράς», τον εξυμνούσαν.

Όταν το σκοτεινό κράτος διαμαρτυρήθηκε και απαίτησε την καταστροφή των σκληρών δίσκων και τη δολοφονία του χαρακτήρα του Τζούλιαν, τον έκαναν δημόσιο εχθρό. Ο αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν τον συνέκρινε με έναν «τρομοκράτη υψηλής τεχνολογίας». Η Χίλαρι Κλίντον ρώτησε: «Δεν μπορούμε απλά να τον εκτελέσουμε με ένα drone αυτόν τον τύπο;».

Η επακόλουθη εκστρατεία κακοποίησης και συκοφάντησης του Τζούλιαν Ασάνζ -ο αρμόδιος εισηγητής του ΟΗΕ για τα βασανιστήρια την αποκάλεσε «mobbing»[v]– έφερε τον φιλελεύθερο Τύπο στο ναδίρ. Τους γνωρίζουμε αυτούς. Στο μυαλό μου κατατάσσονται στην τάξη των δοσιλόγων: Όπως οι δημοσιογράφοι του Βισύ[vi].

Πότε θα ορθώσουν το ανάστημά τους οι πραγματικοί δημοσιογράφοι; Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν ήδη εμπνευσμένα σαμιζντάτ[vii]: Το Consortium News, που ιδρύθηκε από τον σπουδαίο δημοσιογράφο Robert Parry, το The Grayzone του Max Blumenthal, το Mint Press News, το Media Lens, το DeclassifiedUK, το Alborada, το Electronic Intifada, το WSWS, το ZNet, το ICH, το CounterPunch, το Independent Australia, το έργο του Chris Hedges, του Patrick Lawrence, του Jonathan Cook, της Diana Johnstone, της Caitlin Johnstone και άλλων που θα με συγχωρήσουν που δεν τους αναφέρω εδώ.

Και πότε οι συγγραφείς θα ορθώσουν το ανάστημά τους, όπως έκαναν ενάντια στην άνοδο του φασισμού τη δεκαετία του 1930; Πότε οι κινηματογραφιστές θα ορθώσουν το ανάστημά τους, όπως έκαναν ενάντια στον Ψυχρό Πόλεμο τη δεκαετία του 1940; Πότε οι σατυρικοί δημιουργοί θα ορθώσουν το ανάστημά τους, όπως έκαναν πριν από μια γενιά;

Έχοντας μουλιάσει για 82 χρόνια σε ένα βαθύ λουτρό ορθότητας, που είναι η επίσημη εκδοχή του τελευταίου παγκόσμιου πολέμου, δεν είναι καιρός εκείνοι που υποτίθεται ότι θα κρατούσαν τα πράγματα στη θέση τους, να δηλώσουν την ανεξαρτησία τους και να αποκωδικοποιήσουν την προπαγάνδα; Η επείγουσα ανάγκη είναι μεγαλύτερη από ποτέ.

———————————————————————————

Το άρθρο αυτό, που αναρτούμε στη μνήμη του, βασίζεται σε ομιλία που εκφώνησε ο συγγραφέας στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ του Τρόντχαϊμ, στη Νορβηγία.

Πηγή: Consortium News

Μετάφραση – επιμέλεια: Κωστής Μηλολιδάκης

[i] Η Έλενα Μπέρτα Αμάλιε “Λένι” Ρίφενσταλ (1902-2003) ήταν Γερμανίδα ηθοποιός, σκηνοθέτης και φωτογράφος, η οποία έγινε διάσημη χάρη στις ταινίες προπαγάνδας που δημιούργησε για λογαριασμό της Ναζιστικής Γερμανίας. Στην αρχική φωτογραφία (1936), που είναι κλασική, την βλέπουμε (στο κέντρο) να τραβά σκηνές με δύο βοηθούς της.

[ii] Ο Χάρολντ Πίντερ (1930-2008) ήταν Άγγλος συγγραφέας θεατρικών έργων και θεατρικός σκηνοθέτης, από τους σημαντικότερους του 20ου αιώνα. Βραβεύτηκε με το Νόμπελ λογοτεχνίας το 2005.

[iii] Βλ. το σχετικό άρθρο του John Pilger https://consortiumnews.com/2022/02/17/war-in-europe-the-rise-of-raw-propaganda/ [Η σημείωση στο πρωτότυπο].

[iv] Διαβάστε: Joe Lauria: «Ο Μπάιντεν επιβεβαιώνει γιατί οι ΗΠΑ χρειάστηκαν αυτόν τον πόλεμο» [Η σημείωση στο πρωτότυπο].

[v] ‘Mob’ είναι η συμμορία, συνήθως της Μαφίας. ‘Mobbing’ είναι λέξη πλασμένη επί τούτου και σημαίνει την άσκηση πρακτικών Μαφίας.

[vi] H ‘Δημοκρατία του Vichy’ ήταν ένα ψευδοκράτος που δημιούργησαν στην κατεχόμενη Γαλλία οι Γερμανοί κατά τον Β’ ΠΠ με επικεφαλής τον στρατάρχη Πεταίν, ο οποίος καταδικάστηκε σε θάνατο ως δοσίλογος, αλλά δεν εκτελέστηκε, μετά τη λήξη του πολέμου.

[vii] Samizdat: Απαγορευμένα ή μη προωθούμενα προς εκτύπωση έργα που κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι στις χώρες του συμφώνου της Βαρσοβίας, κυρίως στην ΕΣΣΔ.

Η κατάντια του υποτακτικού (και κάποια διδάγματα για εμάς)

Ο Ζελένσκι διατάσσει επίθεση στο ρωσικό Μπέλγκοροντ, σκοτώνοντας 24 αμάχους. Η Ρωσία δηλώνει ότι δε θα μείνει ατιμώρητος ο βομβαρδισμός και σκοτωμός των αμάχων και προβαίνει σε αντίποινα στο ουκρανικό Χάρκοβο. Ο Ζελένσκι βγαίνει κι ανακοινώνει το θάνατο 4 αμάχων, κάνοντας λόγο για «ρωσική φρίκη».

Όλα αυτά θα μας έκαναν να γελάσουμε, αν δεν ήταν πραγματικά. Θα μπορούσαμε να κάνουμε λόγο για σκηνή πολιτικού σουρεαλισμού, αν παραγνωρίζαμε προς στιγμήν το χαμό ζωών αμάχων.

Για να καταλάβουμε γιατί ένας ηγέτης χώρας μπορεί να επιλέξει να αυτοεξευτελιστεί κατά τέτοιο τρόπο και να βλάψει το λαό του τόσο ελαφρά τη καρδία, θα χρειαστεί να κάνουμε μερικά βήματα πίσω.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν πηγαίνει καθόλου καλά. Για τους Ουκρανούς και τους «Δυτικούς συμμάχους» τους, για την ακρίβεια. Η τελευταία επιχείρηση στην οποία είχαν εναποτεθεί ελπίδες για αναστροφή της εικόνας ήττας στο πεδίο, η περίφημη και πολυδιατυμπανιζόμενη εαρινή αντεπίθεση, δεν απέφερε τους επαγγελλόμενους καρπούς. Η ουκρανική μεριά δεν έχει να επιδείξει παρά αυξημένες απώλειες στρατιωτών της, εξάντληση στρατιωτικού υλικού (παρά τους πακτωλούς που έχουν στείλει οι σύμμαχοι) και γενική καθίζηση του μετώπου καθώς οι δυνάμεις της αδυνατούν να κάνουν σημαντικές προόδους έναντι της ρωσικής άμυνας, κι ακόμα κι όταν αυτές επιτυγχάνονται συνοδεύονται από τέτοιο κόστος που να αναιρούν το όποιο κέρδος. Οι στόχοι της επικράτησης επί των ρωσικών δυνάμεων και της επανάκτησης όλων των κατειλημμένων απ’ αυτές περιοχών, απέχουν παρασάγγας από την πραγματικότητα στο πεδίο.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία όμως πάει πολύ καλά για τους Ρώσους. Κόντρα σε εκτιμήσεις που τους θέλαν να υποχωρούν μπροστά σ’ ένα πάνοπλο ουκρανικό στρατό εξοπλισμένο με την τελευταία λέξη της δυτικής στρατιωτικής τεχνολογίας κι εκπαιδευμένο απ’ τους εμπειρότερους δυτικούς πράκτορες, οι Ρώσοι αντέχουν και παγιώνουν την πρόοδό τους. Κόντρα στο στόχο να προκληθεί εσωτερική πολιτική κρίση που θα ανατρέψει εκ των έσω τον Πούτιν και θα βυθίσει τη χώρα στο απόλυτο χάος, ανάλογο αυτού που ακολούθησε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης τρεις δεκαετίες νωρίτερα, επιτρέποντας ένα αντίστοιχο πλιάτσικο και διαμελισμό της χώρας, η θέση του Πούτιν παραμένει κατοχυρωμένη αν όχι και ενισχυμένη και οι φιλοδυτικοί αντίπαλοί του πιο ανίσχυροι από ποτέ.

Αντιμέτωποι μ’ αυτή την πραγματικότητα, οι «Δυτικοί σύμμαχοι», σπόνσορες του αιμοτοκυλίσματος του ουκρανικού λαού, αρχίζουν να αναρωτιούνται αν τελικά ήταν τόσο καλό στοίχημα η επένδυση στη νίκη της Ουκρανίας και η υποκίνησή της ώστε να τα βάλει με τη Ρωσία. Οι εκτιμήσεις τους «πήγαν κουβά». Τελικά ο ουκρανικός κρίκος δεν ήταν τόσο αδύναμος, η Ρωσία δεν ήταν τόσο απομονωμένη, η οικονομία της δεν ήταν τόσο απόλυτα εξαρτημένη από τις δυτικές κι οι υπόλοιπες αναδυόμενες δυνάμεις δεν ήταν τόσο αδιάφορες απέναντι στο ενδεχόμενο ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός να σημειώσει άλλη μια νίκη κατατροπώνοντας ολοσχερώς έναν αντίπαλό του.

Κι όσο η διάσταση ανάμεσα στους δυτικούς πόθους και την πραγματικότητα που αμείλικτα τους διέψευδε μεγενθυνόταν, τόσο οι «απροϋπόθετοι σύμμαχοι» που θα «στήριζαν τον αγώνα της Ουκρανίας μέχρι τέλους» μετατρέπονταν σε φειδωλούς λογιστάκους που άρχιζαν να γκρινιάζουν με τη σχέση κόστους/οφέλους της επένδυσής τους.

Και κάπως έτσι η ιστορία έρχεται να πάρει την εκδίκησή της απ’ τον ενεό Ζελένσκι, αντιστρέφοντας τις ραδιουργίες του εναντίον του. Είναι ο Ζελένσκι που βρέθηκε με μια κατεστραμμένη οικονομία, απόλυτα εξαρτώμενη από μια εξωτερική χρηματοδότηση, τόσο εμφατικά απαραίτητη όσο και διόλου δεδομένη και υποκείμενη στα εύκολα μεταβαλλόμενα συμφέροντα των επιμέρους ατλαντικών δυνάμεων. Είναι ο Ζελένσκι που, ακολουθώντας υπερφίαλη στρατηγική που εξυπηρετούσε καλύτερα όχι τόσο τα δικά του συμφέροντα όσο αυτά των πατρόνων του, αποξενώθηκε από τους πολιτικούς του συμβούλους και τη στρατιωτική ηγεσία. Είναι ο Ζελένσκι, που ακολούθησε μια φασιστική και γενοκτονική πολιτική έναντι του ρωσικού πληθυσμού της χώρας του, που αυτή τη στιγμή ηγείται μιας χώρας διαμελισμένης. Είναι ο Ζελένσκι που έχει σχεδόν εξαντλήσει τα πληθυσμιακά αποθέματα της χώρας του στέλνοντας τον ουκρανικό λαό να πολεμήσει απροετοίμαστος και για ένα πόλεμο που διεξάγεται για συμφέροντα αλλότρια. Είναι ο Ζελένσκι που γυρνάει από χώρα σε χώρα, παρακαλώντας για νέα δαπανηρά εξοπλιστικά προγράμματα.

Επιστέγασμα αυτής της σταδιακής συλλογικής δυτικής απόσυρσης από την Ουκρανία αποτέλεσαν τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου στη Γάζα και γύρω απ’ αυτήν και η πρωτοφανής έξαρση της γενοκτονικής επίθεσης του Ισραήλ εναντίον των Παλαιστινίων. Έτσι, ο Ζελένσκι αναγκάστηκε να μάθει με το σκληρό τρόπο ότι φίλη των ΗΠΑ η Ουκρανία, φίλτατο όμως το Ισραήλ.

Όταν έχεις συνδέσει άρρηκτα την επιβίωσή σου με τη στήριξη από μία παραπαίουσα παγκόσμια υπερδύναμη, τόσο το χειρότερο για την πρώτη. Ειδικά όταν πρόκειται για μια υπερδύναμη που επανειλημμένα έχει αποδείξει ότι δεν θα διστάσει να ρίξει οποιονδήποτε «φίλο» της στην πυρά, προκειμένου να καρποφορήσουν οι σχεδιασμοί της.

Ο Ζελένσκι, όμως, αντί να παραδειγματιστεί απ’ την ιστορία, επέλεξε να γίνει ο χρήσιμος ηλίθιος στα πλαίσια ενός σχεδιασμού που τον περιελάμβανε αλλά τον υπερέβαινε. Να περιφέρεται από κοινοβούλιο σε κοινοβούλιο ζητώντας στήριξη, αρχικά κατεπευφημούμενος ως άντρο της αντίστασης έναντι του εξ ανατολάς δεσποτισμού κι έπειτα ως τραγικός επαίτης. Να στέλνει το λαό του στο σφαγείο προς επίτευξη μη επιτεύξιμων στόχων μπας και πείσει τους δυτικούς σφιχτοχέρηδες να ανοίξουν κι άλλο τα πολεμικά σεντούκια.

Αυτή τη μοίρα επιφυλάσσει η ιστορία στους υποτακτικούς των δυτικών, τους πρόθυμους να υπηρετήσουν με ζήλο τα υπερατλαντικά συμφέροντα θυσιάζοντας την ευημερία και το μέλλον του λαού τους, τους γονυκλινείς καιροσκόπους που νομίζουν ότι απ’ το μεγάλο αμερικανικό φαγοπότι θα καταφέρουν να γλείψουν κάνα κόκαλο. Επανειλημμένα έχει αποδειχθεί ότι το αποκλειστικό δυτικό κλαμπ δε δέχεται νέα μέλη, παρά μόνο τσιράκια που θα αδειάσει με την πρώτη ευκαιρία.

Όσοι αφουγκράζονται αυτό το μήνυμα (πχ Τουρκία) μοχλεύουν τη θέση τους αποσπώντας (γεωπολιτικά κ.ά.) οφέλη. Από την άλλη, όσοι δεν διδάσκονται όσες φορές κι οσοδήποτε παραστατικά τους παραδοθεί το ίδιο μάθημα, όπως η Ελλάδα (Κυπριακό, Ίμια, μνημόνια κλπ), θα μετράνε κάθε φορά απώλειες ανεξαρτησίας, κυριαρχίας, ευημερίας.

Ο ρόλος του αιώνια δεδομένου προς τα πιο αρπακτικά συμφέροντα είναι αξεδιάλυτος απ’ αυτόν του τραγικού καρπαζοεισπράκτορα. Κι όταν εξαντληθεί η χρησιμότητά του και πεταχτεί στην άκρη, βίαια αφυπνίζεται στην αφόρητη μοναξιά του απονενοημένου του διαβήματος.

Κάτι που ο διψασμένος για προσοχή Ζελένσκι, μαθημένος στην επιδαψίλευση και το φτηνό θαυμασμό των δυτικών μέσων, είναι αποφασισμένος να μην αποδεχθεί. Όσους Ουκρανούς κι αν χρειαστεί να σκοτώσει στην απεγνωσμένη προσπάθειά του να ξεδιψάσει.

Πηγή: Στο Νησί

Το πραξικόπημα στο Νίγηρα και η μοίρα της Αφρικής

Μόλις το Μαη που μας πέρασε, με τη Γαλλία να καίγεται και τους λαούς της Αφρικής να δίνουν νέο αγώνα για την οριστική απελευθέρωση από την αποικιοκρατία, ο Μωχάμεντ Μπαζούμ, που χαρακτηρίζονταν ως «ο μεγαλύτερος σύμμαχος της Δύσης στην περιοχή», ήταν από τους λίγους που έβρισκε κάτι καλό να πει τον πρόεδρο της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν. «Είναι αλήθεια ότι η γαλλική πολιτική στην Αφρική δεν παρουσιάζει ακόμη κάποιες μεγάλες επιτυχίες. Φταίει η Γαλλία; Δεν νομίζω. Οι αντίπαλοί της θέλουν να παρουσιάσουν τη Γαλλία ως νεοαποικιοκρατική δύναμη. Κάποιοι κολλάνε σε αυτό το κλισέ, που δεν είναι αλήθεια, αλλά είναι πολύ χρήσιμο στην προπαγάνδα. Η Γαλλία είναι απλώς ο εύκολος στόχος για τους λαϊκιστές, και ειδικά όσους δρουν μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και επηρεάζουν την Αφρικανική νεολαία» δήλωνε στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς.

Εκείνο που ξέχασε να πει είναι πως η Νεολαία είναι η Αφρική.

Αν ο μέσος όρος ηλικίας των κατοίκων της ηπείρου είναι τα 19, στο Νίγηρα είναι τα 15 χρόνια. Ένας δεκαπεντάχρονος του Νίγηρα έχει μεγαλώσει με την παρουσία Γάλλων, Αμερικάνων στον τόπο του, και Ρώσων – αλλά χωρίς το βάρος της αποικιοκρατίας και νεοαποικιοκρατίας πάνω τους – να διαφεντεύουν με την άδεια κυβερνήσεων της μικρής χώρας, και πρόφαση/ αιτία τους τζιχαντιστές, κατά των οποίων, ωστόσο, πολύ λίγα έχουν καταφέρει. Για τους λίγο μεγαλύτερους, η Γαλλία θεωρείται υπεύθυνη για την καταστροφή της Λιβύης, το θάνατο του – ιδιαίτερα αγαπητού σε όλη την Αφρική – Μουαμάρ Καντάφι, και για τη στήριξη σε εχθρικά προς τους λαούς καθεστώτα. Οι μνήμες των γαλλικών ευθυνών για την γενοκτονία της Ρουάντας είναι παρούσες στη λαϊκή μνήμη, επίσης, κάτι που αναγνώρισε και ο ίδιος ο Μακρόν. Και δεν είναι οι μόνες μνήμες γενοκτονιών στην Αφρική, ειδικά αλλά όχι μόνον, από τους Γάλλους.

Η συνέντευξη του Μωχάμεντ Μπαζούμ δεν είχε απλά τον προφανή λόγο, της υπεράσπισης του Μακρόν και της γαλλικής πολιτικής στην ήπειρο. Παράλληλα, δικαιολογούσε και την απόφασή του να επιτρέψει την αύξηση της γαλλικής στρατιωτικής παρουσίας στο Νίγηρα, μόλις έδιωξαν το γαλλικό στρατό οι γειτονικές χώρες: ήδη δεχόταν άγρια κριτική εντός της χώρας, όπου οι μνήμες ζωντάνευαν. Η Γαλλία έχει μια τεράστια βάση στην Νιαμέη. Και οι ΗΠΑ έχουν μια επίσης τεράστια βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones), που η κατασκευή της κόστισε 100 εκατομμύρια δολάρια και χρειάζεται 30 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο για να συντηρηθεί, στα βόρεια του Νίγηρα, στο Αγκαντέζ. Οι εγκαταστάσεις και τα κόστη θεωρούνται πρόκληση από τον πληθυσμό μιας χώρας που της κλέβουν τους πόρους, με πρώτο το ουράνιο, αλλά και το κοβάλτιο, τα διαμάντια, την πλατίνα, που οι κάτοικοί της πεθαίνουν νέοι, χωρίς ρεύμα, χωρίς τρεχούμενο νερό, χωρίς παιδεία, με την υψηλότερη παιδική θνησιμότητα στον κόσμο.

Αναλυτές από τη Διεθνή Ομάδα Κρίσεων ήδη κατέγραφαν, μετά από αυτά, το Μάιο, την κατακόρυφη πτώση της δημοφιλίας του Μπαζούμ, λόγω ακριβώς της φιλογαλλικής του στάσης. Και φιλοαμερικανικής: φέτος, για πρώτη φορά, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ – ο Άντονυ Μπλίνκεν συγκεκριμένα – επισκέφτηκε το Νίγηρα και τόνισε την «στρατηγική του θέση και σημασία» όπως και «τις δημοκρατικές αξίες» που μοιράζονται Νίγηρας και ΗΠΑ.  Από πίσω και ο Υπουργός Αφρικής (ω ναι!) της Βρετανίας, Άντριου Μίτσελ, που πολύ τον απασχολεί το θέμα της επιρροής της κλιματικής αλλαγής και της ερημοποίησης της χώρας και της ζώνης του σαχέλ, γενικώς – πρόβλημα αληθινό και καυτό, για το οποίο όμως τίποτε δεν έχει γίνει.

Ο Νίγηρας στο χάρτη

Η στρατηγική θέση του Νίγηρα έχει μεγαλώσει την τελευταία δετία, για μια σειρά λόγων, που δεν έχουν να κάνουν με τα αποθέματα ουρανίου της χώρας – πολύτιμα για τη Γαλλία, έτσι κι αλλοιώς, και ελεγχόμενα από γαλλική εταιρία. Ήταν επιτυχείς οι πραξικοπηματίες / ανατροπείς σε Μπουργκίνα Φάσο, Μαλί, Τσαντ και, πλην του Νίγηρα, σε καμμία άλλη χώρα του Σαχέλ δεν υπήρχε αληθινά φιλικό περιβάλλον για τη Δύση. Ίσως μεσοβέζικες καταστάσεις, αλλά όχι θερμή υποδοχή. Στις άλλες χώρες, όσο και αν η Ρωσία συνεργαζόταν με Γαλλία και ΗΠΑ, στο αντιτρομοκρατικό πεδίο, η γεωπολιτική κατάσταση στρεφόταν υπέρ της Ρωσίας – και με πολύ γρήγορο ρυθμό, μες στο ρευστό σκηνικό που δημιούργησε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Γι’ αυτό και η απουσία του Μωχάμεντ Μπαζούμ από την Σύνοδο Ρωσίας – Αφρικής που γινόταν, τέλη Ιουλίου, στην Πόλη του Αγίου Πέτρου, μετετράπη σε «νίκη» για τη Δύση, που έκανε τα αδύνατα δυνατά να ξαναγαπηθεί με την Αφρική, και «ενόχληση» για τη Ρωσία και είχε βάλει το Νίγηρα στον ειδησεογραφικό χάρτη και πριν το πραξικόπημα.

Σε σχεδόν όλα τα συστημικά δυτικά μέσα, το δίμηνο πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της Συνόδου γινόταν αναφορές όχι μόνο στην ρωσική επιρροή και την επιρροή της Βάγκνερ στην Αφρική, αλλά και στο γεγονός ότι  η πρόσφατη σύνοδος «ήταν αποτυχία σε σχέση με προηγούμενες αντίστοιχες», αφού «μετείχαν πολύ λιγότεροι αρχηγοί κρατών». Η ρωσική επιρροή στην Αφρική μειώνεται, ήταν το μήνυμα.

Στα δημοσιεύματα, που πάτησαν κάλο στο Κρεμλίνο, όπως φαίνεται, απάντησε αυτοπροσώπως ο γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, χαρακτηριζόμενους από κάποιους ως «το άλτερ έγκο του Πούτιν», Νικολάι Πατρούσεφ. ΄Εθεσε το θέμα, μιλώντας στο περιθώριο της συνόδου, και μάλιστρα αναφέρθηκε ειδικά στο Νίγηρα, αποδίδοντας την απουσία του Μωχάμεντ Μπαζούμ σε «πιέσεις από τη Δύση». Ανάλογες δηλώσεις, γενικώς για τις αφρικανικές χώρες, έκανε και η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, Μαρία Ζαχάροβα. Τα ρωσικά μέσα θύμιζαν, παράλληλα, για να τονωθεί το πνεύμα, πως οι περισσότεροι των αφρικανών αξιωματούχων, παρόντων στη Σύνοδο, είχαν τελειώσει το πανεπιστήμιο Πατρίς Λουμούμπα, της ΕΣΣΔ, το οποίο πρόσφατα ξαναπήρε το σοβιετικό του όνομα, τιμώντας τον, δολοφονημένο από την CIA και τους Βέλγους, αφρικανό ηγέτη. Ήταν ένα ακόμη βήμα στην ρωσική προσπάθεια επανίδρυσης, επανανοίγματος των ιστορικών σοβιετικών, εξαιρετικών, διόδων προς την Αφρική, που πάει πολύ καλύτερα από τις δυτικές προσπάθειες καλλιέργειας σχέσεων από το πουθενά. Να σημειωθεί πως, στην πόλη του Αγίου Πέτρου ο ιδιοκτήτης της Βάγκνερ, Γιεβγκένι Πριγκόζιν, φωτογραφιζόταν με αφρικανούς ηγέτες, σε πολύ φιλικό κλίμα και χωρίς να μοιάζει να απειλείται με σύλληψη…

Από την «ανεξαρτησία της σημαίας» προς την αληθινή ανεξαρτησία

Ο απομακρυνθείς πρόεδρος του Νίγηρα, Μωχάμεντ Μπαζούμ, είχε διαβεβαιώσει τον Μπλίνκεν, κατά την εκεί πρόσφατη επίσκεψή του, και το επανέλαβε και στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, το Μάη που μας πέρασε, πως «είναι μηδενική η περίπτωση στρατιωτικού πραξικοπήματος στο Νίγηρα» – ήδη είχε αποτύχει μια απόπειρα, το Μάρτη του ’22, άλλωστε – και δεν είχε απασχολήσει τον πλανήτη, ομολογουμένως. Δύο μήνες μετά τις δηλώσεις αυτές, ανετράπη.

Είχαν αλλάξει πολλά, από το Μάρτη του ’22. Ήταν σειρά τα πραξικοπήματα στη ζώνη του Σαχέλ, ειδικά σε πρώην γαλλικές αποικίες, από την έναρξη της «γαλλικής παρέμβασης κατά της τρομοκρατίας», δηλαδή των ακραίων ισλαμιστών της Μπόκο Χαράμ, της αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους που λυμαίνονται την περιοχή. Οι λαοί στις πρώην γαλλικές αποικίες, αυτές που απέκτησαν «την ανεξαρτησία της σημαίας» αλλά όχι την αληθινή, για να θυμηθούμε τον Αμιλκαρ Καμπραλ, πολύ γρήγορα είδαν ποιός ήταν ο αληθινός στόχος της «βοήθειας» και πολύ γρήγορα αντέδρασαν, βλέποντας ότι αναδύονταν ένας κόσμος που τους επέτρεπε να έχουν φωνή.

O Ιμπραήμ Τραορέ, ηγέτης  της Μπουρκίνα Φάσο και αναδυόμενος ως ηγέτης του συνολικού αγώνα του νέου Παναφρικανισμού, μόλις 35 ετών και «νέος Σανκαρα» για το λαο του, είχε τονίσει, στην Πόλη του Αγίου Πέτρου, πως η «ιστορική φιλική σχέση» με τη Ρωσία, μπορεί «να οδηγήσει στον κοινό στόχο, έναν πολυπολικό κόσμο» και «να καταρρίψει όλες τις κυρώσεις», υπό τον όρο ότι «οι σχέσεις είναι ισότιμες». «Ευχαριστούμε για τη βοήθεια, αλλά σημασία έχει να παράγουμε οι ίδιοι», είπε επίσης, αναφερόμενος στις υποσχέσεις της Ρωσίας για δωρεάν δημητριακά στις φτωχότερες αφρικανικές χώρες και στην απάλειψη άνω των 23 δις δολαρίων χρεών αφρικανικών κρατών προς τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Η βοήθεια, βεβαίως, έρχεται και από αλλού – ειδικά στο Νίγηρα, από όλες τις πλευρές. Την τελευταία δεκαετία, και με τη δημιουργία της στρατιωτικής βάσης, οι ΗΠΑ έχουν διαθέσει συνολικά 500 εκατομμύρια δολάρια ως βοήθεια στο Νίγηρα – μεσα σε αυτά μετράει και το κόστος εκατομμυρίων της βάσης, και το κόστος των περίπου χιλίων ανδρών που διατηρεί εκεί-, τα περισσότερα από ότι σε οποιοαδήποτε άλλο κράτος της Αφρικής. Η Γαλλία το 2022 έχει διαθέσει, ως βοήθεια αλλά και ως δανεισμό, 120 εκατομμύρια ευρώ – αυξάνοντας κατά πολύ την βοήθεια καθώς, με την εκδίωξή της από το Μαλι μετέφερε εκεί τις στρατιωτικές της δυνάμεις, τις περισσότερες που έχει στην περιοχή-, και η ΕΕ έχει διαθέσει, αντιστοίχως, από την εκλογή του Μπαζούμ και για τη θητεία του, δηλ. την περίοδο 2021-2024, 500 εκατομμύρια ευρώ.

Δύο μέρες μετά το πραξικόπημα, την Παρασκευή, η Αφρικανική Ένωση ζήτησε την αποχώρηση των πραξικοπηματιών και την αποκατάσταση του προέδρου του Νίγηρα εντός δεκαπενθημέρου. Την Κυριακή, τέσσερις μέρες μετά το πραξικόπημα, ηγέτες 15 κρατών της Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (Economic Community of West African States, ECOWAS) απέστειλαν στους πραξικοπηματίες του Νίγηρα τελεσίγραφο, από την πρωτεύουσα της Νιγηρίας, Αμπούτζα: ήταν έτοιμες και να επιβάλλουν οικονομικές κυρώσεις και να παρέμβουν στρατιωτικά αν δεν αποκαθιστώνταν άμεσα η νομιμότητα και δεν επανερχόταν ο εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας, Μωχάμεντ Μπαζούμ, στην εξουσία εντός μιας εβδομάδας. Αξίζει να θυμίσουμε πως, μετά τα πραξικοπήματα σε Μαλί και Μπουρκίνα Φάσο, δεν υπήρξαν τέτοιες απειλές, υπήρξαν μόνο οικονομικές κυρώσεις και διπλωματικές ψυχρότητες.

Η απειλή / προτροπή ερχόταν αμέσως μετά τις δηλώσεις ΕΕ και Γαλλίας ότι θα σταματήσουν την παροχή κάθε οικονομικής βοήθειας στην πάμφτωχη χώρα, αν δεν επανέλθει ο Μπαζούμ. Οι ΗΠΑ πάντως, μπορεί να απείλησαν σχετικά και ομοίως, αλλά δεν έχουν χαρακτηρίσει ως πραξικόπημα το… πραξικόπημα ακόμη, για έναν απλό λόγο: αν χαρακτηριστεί έτσι όχι μόνο πρέπει να σταματήσουν τη βοήθεια, αλλά και τη στρατιωτική συνεργασία, με ότι αυτό σημαίνει για τη βάση και τον έλεγχο της περοχής. Από την ημέρα του πραξικοπήματος έχουν περιορίσει τις στρατιωτικές τους δυνάμεις εντός της βάσης πάντως. Και οι γερμανοί έχουν ακολουθήσει ακριβώς την ίδια γραμμή, σε σχέση με την στρατιωτική τους παρουσία εκεί. Παράλληλα, το πρόσωπο του πραξικοπήματος, ο στρατηγός Τσιανί, τους …βοηθά, αφού δήλωσε πως θεωρεί μεταβατική την ανάληψη της εξουσίας: στόχος οι εκλογές, δηλαδή. Και, βεβαίως, ο υπό ανατροπή πρόεδρος της χώρας, αν και σε περιορισμό, είναι καλά και μιλά στο τηλέφωνο με όποιον θέλει.

Περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο τα πράγματα, και ο ΟΗΕ ζήτησε «ψυχραιμία», και οι ηγεσίες σε Μαλι, Γουινέα και Μπουρκίνα Φάσο, με δικές τους ανακοινώσεις, τόνιζαν πως σε περίπτωση στρατιωτικής επίθεσης στο Νίγηρα, θα απαντήσουν ωσαν να δέχονταν οι ίδιες επίθεση. Ο Τσιάνι έχει χρησιμοποιήσει ανάλογη γλώσσα με εκείνους – αποικιοκρατία, ανασφάλεια, φτώχεια ενώ υπάρχει τεράστιος πλούτος που τον κλέβει η Δύση, ανενόχλητοι τζιχαντιστές- μετά το πραξικόπημα, κι αυτό δεν μοιάζει τυχαίο, μετά την παρέμβασή τους. Κοινό χαρακτηριστικό των κρατών αυτών και των κυβερνήσεών τους, η ανάσταση του Παναφρικανισμού.. Οι συνοριακές γραμμές μεταξύ των συγκεκριμένων αφρικανικών κρατών – γραμμές που χάραξαν οι αποικιοκράτες – γίνονται ντε φάκτο πιο αχνές, παρ’ ότι τίποτε ακόμη δεν είναι ξεκάθαρο για την γραμμή που θα ακολουθήσουν οι πραξικοπηματίες του Νίγηρα.

Τις πταίει και cui bono;

Μία εβδομάδα μετά τι πραξικόπημα, ακόμη αναζητούνται αιτίες και λόγοι – ειδικά καθώς η Ρωσία καταδίκασε το πραξικόπημα στον ΟΗΕ, ενώ αρνητικές δηλώσεις έκανε ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Σεργκέι Λαυρώφ. Από την άλλη, ο ηγέτης της Βάγκνερ, Γεβγκένι Πριγκόζιν, από ρωσικό έδαφος, ανενόχλητος, χαιρέτησε το πραξικόπημα και προθυμοποιήθηκε να προσφέρει τις υπηρεσίες του…

Οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν πιθανότερο το πραξικόπημα να ξεκίνησε για εσωτερικούς λόγους: ο Μπαζούμ, γράφεται, επιθυμούσε να προχωρήσει άμεσα σε αλλαγές στο στράτευμα – αλλαγές που δεν άρεσαν, όμως, στο στράτευμα. Αν η απόφαση ήταν δική του ή των δυτικών του συμμάχων δεν είναι γνωστό, οι πραξικοπηματίες πάντως, στηρίζοντας αυτή την άποψη, ανακοίνωσαν ότι οι αλλαγές θα γίνονταν επειδή το ήθελε, και όπως το ήθελε, η Γαλλία.

Ακόμη και αν ξεκίνησε για εσωτερικούς λόγους, όμως, οι διαστάσεις που έχει λάβει, είναι πολύ μεγάλες, ακριβώς λόγω των νέων συνθηκών και του ειδικού βάρους του Νίγηρα. Εύκολη είναι η σύγκριση με το προ ενάμισυ χρόνου πραξικόπημα στο Τσαντ, όπου δεν υπήρξε καμμία απειλή για εισβολή ή έστω οικονομικές κυρώσεις, γιατί οι νέοι ηγέτες συνεργάζονται και με τις δυτικές δυνάμεις.

Την άποψη των πραξικοπηματιών φαίνεται να αποδέχεται ο λαός, και στηρίζει η γαλλική αλαζονεία. «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν θα ανεχθεί καμμία επίθεση κατά της Γαλλίας και των συμφερόντων της», έλεγε η ανακοίνωση της γαλλικής προεδρίας που προκάλεσε την επίθεση οργισμένων πολιτών του Νίγηρα κατά της γαλλικής πρεσβείας.

Για τη Γαλλία, το πρόβλημα του Νίγηρα είναι πολύ μεγάλο γιατί δίνει ένα ακόμη βαρύ πλήγμα στην διεθνή ισχύ της, και, βέβαια, στη σχέση της με τις ΗΠΑ. Η άτυπη, προφανής, συμφωνία, η Γαλλία να κρατά ήρεμη την Αφρική και οι ΗΠΑ στηρίζουν στρατιωτικά, εφόσον ο πλούτος μοιράζεται, απειλείται σοβαρά από καιρό, και χάνει ακόμη περισσότερο έδαφος τώρα.

Η Στεφανί Σάβιλ, διευθύντρια του Προγράμματος για το Κόστος του Πολέμου του πανεπιστημίου Μπράουν, μιλώντας στο Democracy Now!, είπε πως, τον Ιανουάριο, που βρίσκονταν στην περιοχή του Σαχέλ, διαπίστωσε ορατές τις ξένες στρατιωτικές δυνάμεις, «από ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Βέλγιο, κάποτε και Καναδά». Αναφέρθηκε επίσης στο ότι «οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές δυνάμεις ρίχνουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στον τομέα της ασφάλειας – χρήματα για τον στρατό, την αστυνομία … και έτσι ο στρατός ενισχύεται πολύ, σε βάρος άλλων κρατικών θεσμών. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι χώρες που έχουν υπερμεγέθη συμμετοχή του στρατού στην πολιτική ζωή και πολύ πολιτικοποιημένο στρατό, όπως και μακρά ιστορία στρατιωτικής ηγεσίας στην κυβέρνηση, όπως ο Νίγηρας και πολλές από αυτές τις χώρες [στο Σαχέλ], είναι πολύ πιο πιθανό να περιπέσουν σε λούπα στρατιωτικών πραξικοπημάτων. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που καθιστούν πιο πιθανό ένα πραξικόπημα, αλλά σίγουρα η διάθεση όλων αυτών των χρημάτων από τις ΗΠΑ και αυτού του είδους η υπερβολική εξάρτηση από τον στρατό ως εργαλείο για βοήθεια σε αυτές τις χώρες είναι ένας παράγοντας που συμβάλλει».

Η ίδια βλέπει πίσω από τις δυτικές αντιδράσεις το ουράνιο, αλλά όχι τόσο του Νίγηρα όσο το ρώσικο, και τις κυρώσεις σε αυτό, που ταλαιπωρούν την ΕΕ λόγω Γαλλίας. «Ο Νίγηρας είναι ο έκτος ή έβδομος μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου στον κόσμο. Αυτό αποτελεί, βεβαίως, είναι σίγουρα μια δυναμική παράμετρος της σύγκρουσης. … γίνεται πολύς λόγος όχι μόνο για το ουράνιο στον Νίγηρα, αλλά για όλους τους πόρους αυτής της περιοχής, τους φυσικούς πόρους, επειδή υπάρχουν και πολλές άλλες εξορύξεις στην περιοχή. Είναι πολύ πλούσια όσον αφορά σε πόρους σημαντικούς για πολλές τεχνολογίες, κινητά τηλέφωνα και άλλα τέτοια. … Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους βλέπουμε μια τόσο μεγάλη κατακραυγή εναντίον του πραξικοπήματος στον Νίγηρα αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή, επειδή παράλληλα γίνεται λόγος για κυρώσεις κατά του ρωσικού ουρανίου». Κυρώσεις που, για να επιβληθούν, ασκούνταν μεγάλες πιέσεις στη Γαλλία, από ΝΑΤΟικής πλευράς, καθώς συνεχίζει να εισάγει ουράνιο και από τη Ρωσία.

Μερικές ακόμη από τις πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις της, που εξηγούν και τον τρόπο που μιλά ο Πριγκόζιν για την Αφρική: «Τα μέσα ενημέρωσης, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, σπεύδουν να το πλαισιώσουν ως, ξέρετε, ένα είδος νέας κατάστασης τύπου Ψυχρού Πολέμου. Η Βάγκνερ παίζει με αντιαποικιακά αισθήματα, αυτό είναι σίγουρο. .. Αυτό που είδα όταν πήγα στην περιοχή είναι ότι αυτή είναι μια περιοχή που ταράζεται με τον απόηχο της αποικιοκρατίας. Υπάρχει αντιαποικιακό αίσθημα, που απευθύνεται ενάντια στους Γάλλους. .. Υπάρχουν τόσα πολλά είδη πολιτικών και εθνοτικών εντάσεων και αντιπαλοτήτων που είναι ένα είδος κυματισμού της εποχής της αποικιοκρατίας. Πολλές από τις προσωπικές μνησικακίες και τις μάχες που βλέπουμε μεταξύ των πολιτικών ελίτ είναι αντήχηση των εποχών της αποικιοκρατίας . Οι άνθρωποι παλεύουν με αυτήν την κληρονομιά. Πολλοί άνθρωποι είναι απλά, ειλικρινά, εξαγριωμένοι. Και αυτό αποτελεί μεγάλο μέρος αυτού που συμβαίνει. Άρα, υπάρχει πραγματική αίσθηση, ένα είδος λαϊκού συναισθήματος, που λέει, οι Γάλλοι πρέπει να μας αφήσουν ήσυχους με οποιοδήποτε κόστος.. Ο κόσμος βλέπει ευρέως τη Ρωσία ως εναλλακτική λύση, μια σύμμαχο που θα μπορούσε να προσφέρει υποστήριξη. … Ο ρόλος της Βάγκνερ ήταν αρκετά περιορισμένος στην περιοχή Μπουρκίνα Φάσο-Μάλι-Νίγηρας, του Σαχέλ. Πράγματι, το Μάλι που συνεργάστηκε πιο στενά με τη Βάγκνερ, η οποία έχει εμπλακεί σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μαζικές δολοφονίες στο Μάλι, στο όνομα της αντιτρομοκρατίας. Αλλά μέχρι στιγμής, στη Μπουρκίνα Φάσο, είναι μόνο φήμες οτι δήθεν συνεργάζονται με τη Βάγκνερ. Στον Νίγηρα, επίσης, δεν έχουν συνεργαστεί καθόλου. Και αν η Βάγκνερ μπορεί να παράσχει μισθοφόρους στο έδαφος, δεν πρόκειται να παράσχει τα εκατοντάδες εκατομμυρίων δολαρίων σε στρατιωτική βοήθεια που παρείχε η Δύση. … Οι τοπικές κυβερνήσεις δεν το βλέπουν ως μια κατάσταση στην οποία μπορούν να συμμαχήσουν είτε με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους είτε με τη Ρωσία και τους συμμάχους της. Οι άνθρωποι λένε, “Θα χρησιμοποιήσουμε οποιαδήποτε βοήθεια μας προσφέρεται. Θα πάρουμε μερικά όπλα από την Κίνα και κάποια στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ και κάτι άλλο. Ό,τι καλύτερο μας προσφέρει κάθε χώρα, θα το εκμεταλλευτούμε”».

Ποιός είναι αυτός ο Νίγηρας;

Μία από τις καλύτερες αναλύσεις της κατάστασης στην περιοχή, βρίσκει κανείς στο telesur, που αναλύει το οικονομικό και πολυεθνικό προφίλ της χώρας. Χώρα πάμφτωχη αλλά πλούσια σε ουράνιο, στο Σαχέλ, νότια της Σαχάρας, την περιοχή που πλήττεται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή, που κάθε χρόνο ερημοποιείται περισσότερο. Πάμφτωχη, στηριγμένη στο νομαδικό βίο, την κτηνοτροφία και τη γεωργία, βλέπει τη γη της να γίνεται πιο άνυδρη, πιο στείρα, και μαζί να συνεχίζουν να της κλέβουν τον πλούτο της. Η γεωγραφική της θέση την έχει βάλει στο μέσον μιας σειράς συγκρούσεων – είναι χαρακτηριστικό και το ενδιαφέρον Τουρκίας, ΗΑΕ και Αιγύπτου, όχι γιατί τις έπιασε πόνος για το Νίγηρα, αλλά γιατί ο Νίγηρας είναι σημαντικός για την εξέλιξη της κατάστασης στη Λιβύη και εμπλεκόμενος, κάποτε, στην Σουδανική κρίση. Οι ακραίοι ισλαμιστές είναι επίσης πρόβλημα, μεγάλο, και απαιτεί διεθνή συνεργασία – μόνο που αυτή δεν έχει δώσει αληθινά αποτελέσματα.

Πέρα από όλα αυτά, υπάρχουν και οι εσωτερικές συγκρούσεις και ισορροπίες, συνήθως εύθραυστες, όπως αυτές που επετεύχθησαν στην κυβέρνηση Μπαζούμ.

Το Νιγηριανό Κόμμα για τη Δημοκρατία και τον Σοσιαλισμό (PNDS-Tarayya), παραμένει υπό τον πλήρη έλεγχο του πρώην προέδρου, Μαχαμαντού Ισούφου, ακόμη και μετά την εκλογή του Μωχάμεντ Μπαζούμ. Ο Ισούφου υπέσκαπτε την εξουσία του Μπαζούμ, και, όπως λένε οι αναλυτές, ελέγχει τον μηχανισμό του κόμματος, και συνεχίζει να έχει «την πίστη υψηλόβαθμων αξιωματικών του στρατού που παρέμειναν ευθυγραμμισμένοι μαζί του». Και οι οποίοι μπορεί να απειλήθηκαν από τις αλλαγές που φέρεται να ζητούσαν οι γάλλοι, με πρώτο τον υποστράτηγο Σάλβο Μόντι, που αναλυτές θεωρούν πως έχει τον σημαντικότερο ρόλο στην ανατροπή Μπαζούμ. Ανθρωπος του Ισούφου, διοικητής της Προεδρικής Φρουράς επί προεδρίας του, δεν είδε καθόλου καλά την απόστράτευσή του και την αποστολή του, ως πρέσβυς, στο Άμπου Ντάμπι. Ακόμη χειρότερα – και ενδεικτικό της κατάστασης – είναι πως υπεύθυνος της προεκλογικής εκστρατείας του Μπαζούμ ήταν ο Σάνι Ισούφου Μοχαμέντου, γιος του πρώην προέδρου. Ο κατάσκοπος ήταν μες στο σπίτι του νυν προέδρου… Οι αντιθέσεις, οι συγκρούσεις και οι αγώνες επιρροής έχουν καταγραφεί αναλυτικά, την τελευταία διετία, από τα τοπικά μέσα.

Ένας ακόμη παράγοντας είναι ο φυλετικός. Ο απομακρυνθείς πρόεδρος ανήκει σε αραβική φυλή και οι προσπάθειες που έκανε για αλλαγές υψηλόβαθμων αξιωματούχων, θεωρήθηκαν ως προσπάθεια αποκλεισμού της πολυπληθέστερης φυλής, αυτής των Χάουζα – στους οποίους ανήκει ο Ισούφου και το 60% του πληθυσμού- από την εξουσία. Όλοι όσοι μετέχουν του πραξικοπήματος ανήκουν στους Χάουζα, που αισθάνονταν προδομένοι, αφού χωρίς τις ψήφους τους δεν θα εκλέγονταν ο Μπαζούμ. Τα έντυπα του Νίγηρα κάνουν λόγο ακόμη και για ρατσισμό των αραβικών πληθυσμών του Νίγηρα εις βάρος των Χάουζα, κάτι που οι μαύροι της Αφρικής έχουν επίσης βιώσει επί αιώνες.

Το θέμα της διαφθοράςειδικά των αφρικανικών ελίτ, παίζει επίσης ρόλο κι έχει αναλυθεί εκτενέστατα.

Και η νεοαποικιοκρατία, κύριε;

Όλα σημαίνοντα, αλλά, όπως φάνηκε από τις λαϊκές αντιδράσεις και στο Νίγηρα, στο Μαλι και στην Μπουργκίνα Φάσο, η Γαλλία – και κατ’ επέκτασιν η ΕΕ – θεωρείται υπεύθυνη για την κατάσταση της χώρας. Ο Νίγηρας είναι ο βασικός τροφοδότης της ΕΕ με ουράνιο – ακολουθούν το Καζακστάν και η Ρωσία. Από το 1968 – οκτώ χρόνια μετά την ανεξαρτησία της σημαίας – η εταιρία Αρέβα, νυν Ορανό, κατά 45% κρατική γαλλική εταιρία, παίρνει το ουράνιο του Νίγηρα, με δύο ορυχεία στην περιοχή της ερήμου στο Αρλίτ. Αυτά, όμως, τα δύο ορυχεία αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής ουρανίου της συγκεκριμένης ληστρικής εταιρείας, αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, που χρησιμοποιείται για την παραγωγή της πυρηνικής ενέργειας της Γαλλίας που όχι μόνο παρέχει το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, με την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, αλλά και άλλων κρατών της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και η Γερμανία (εξ ου και ο .. Ανθρωπιστικός στρατός).  Η παραχώρηση του δικαιώματος εξόρυξης στην Ορανό έχει γίνει με αντάλλαγμα κυρίως δάνεια προς το Νίγηρα, και ευθύνεται, μαζί με την κλιματική αλλαγή, για την καταστροφή που βιώνει η χώρα, αφού έχει εξαντλήσει τους υδάτινους πόρους της περιοχής (θυμίζουμε ότι οι κάτοικοι σε τεράστιο ποσοστό δεν έχουν παροχές νερού) και παράλληλα άφηνε εκατομμύρια τόνους ραδιενεργών αποβλήτων πίσω της, αδιαφορώντας για την καταστροφή που σπέρνει. Ο ετήσιος προϋπολογισμός του Νίγηρα είναι κάτι λίγα σε σχέση με τα ετήσια έσοδα της Ορανό.

Η Γαλλία είναι τέταρτη σε αποθέματα χρυσού στον κόσμο. Κι αυτό γιατί «φυλάσσει» το 90% των αποθεμάτων χρυσού 15 αφρικανικών κρατών, πρώην γαλλικών αποικιών, για τα οποία φυσικά δεν πληρώνει τόκο. Τα κράτη που έχουν εκεί το χρυσό τους, ή που τους κλέβουν το ουράνιο, καλή ώρα, είναι κράτη που δανείζονται με τόκο από τη Γαλλία, και μάλιστα έναντι του χρυσού τους, που βρίσκεται εκεί από το 1945.

Με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Γάλλοι – κάποιοι λένε εμπνευσμένοι από τους ναζί  και την νομισματική τους πολιτική στην κατειλλημένη Γαλλία – «εμπνεύστηκαν» το ΔυτικοΑφρικανικό Φραγκο, το οποίο επέβαλαν με αρχική αναλογία 50 προς ένα με το Γαλλικό Φράγκο στην αποικιοκρατούμενη Δυτική Αφρική. Σήμερα, το ευρώ είναι αυτό το οποίο ωφελείται από την γαλλική αποικιακή νομισματική πολιτική – ζωντανή ακόμη σε οκτώ κράτη και συντηρημένη με δολοφονίες, δικτατορίες και πραξικοπήματα. Ένα από τα «κανονιστικά πρωτόκολλα» του νομίσματος αυτού είναι πως, τα κράτη που το χρησιμοποιούν οφείλουν να κρατούν το 50% των ξένων κεφαλαίων τους στη Γαλλία, υπό τον έλεγχο του υπουργείου Οικονομικών της. Η επίσημη εξήγηση είναι “η σταθερότητα του νομίσματος”, κάτι που δεν ένοιαξε και πολύ τη Γαλλία όταν υποκίνησε το ΔΝΤ, το 1994, να μειώσει στο μισό την αξία του…

«Ένα κράτος που βρίσκεται στα χέρια της νεοαποικιοκρατίας δεν ελέγχει τη μοίρα του. Aυτός είναι ο παράγοντας που καθιστά τη νεοαποικιοκρατία σοβαρή απειλή για την παγκόσμια ειρήνη. Η ανάπτυξη των πυρηνικών όπλων έχει καταστήσει ξεπερασμένη την παλιομοδίτικη ισορροπία δυνάμεων…. Η βεβαιότητα αμοιβαίας μαζικής καταστροφής ουσιαστικά αποτρέπει το ένα μπλοκ των μεγάλων δυνάμεων να απειλήσει το άλλο, μπρος στην πιθανότητα ενός παγκόσμιου πολέμου και η στρατιωτική σύγκρουση έχει περιοριστεί έτσι σε “ελεγχόμενους [limited] πολέμους”. Γι’ αυτούς, η νεοαποικιοκρατία είναι η θερμοκοιτίδα τους. … Το κακό της νεοαποικιοκρατίας είναι, όμως, ότι εμποδίζει τον σχηματισμό εκείνων των μεγάλων συνεργασιών που θα καθιστούσαν αδύνατο τον “ελεγχόμενο πόλεμο”. Για παράδειγμα, εάν η Αφρική ήταν ενωμένη, κανένα μπλοκ των μεγάλων δύναμεων δεν θα κατόρθωνε να την υποτάξει με ελεγχόμενους πολέμους, επειδή, από την ίδια τη φύση αυτού του πολέμου, και το αποτέλεσμα θα είναι περιορισμένο.». Κουάμε Νκρουμά, Παναφρικανιστής, Γκάνα 1965

Πηγή: The Press Project

Η Αμερική μόλις κατέστρεψε μια μεγάλη αυτοκρατορία

Ο Ηρόδοτος (Ιστορία, Βιβλίο 1.53) αφηγείται την ιστορία του Κροίσου, βασιλιά της Λυδίας γύρω στο 585-546 π.Χ. σε αυτό που σήμερα είναι η Δυτική Τουρκία και η Ιωνία ακτή της Μεσογείου. Ο Κροίσος κατέκτησε την Έφεσο, τη Μίλητο και τα γειτονικά ελληνόφωνα βασίλεια, λαμβάνοντας φόρους και λάφυρα που τον κατέστησαν έναν από τους πλουσιότερους ηγεμόνες της εποχής του. Αλλά αυτές οι νίκες και ο πλούτος οδήγησαν σε αλαζονεία και ύβρη. Ο Κροίσος έστρεψε το βλέμμα του προς τα ανατολικά, φιλοδοξώντας να κατακτήσει την Περσία, που κυβερνούσε ο Κύρος ο Μέγας.

Έχοντας προικίσει τον κοσμοπολίτικο ναό των Δελφών της ευρύτερης περιοχής με σημαντικό ασήμι και χρυσό, ο Κροίσος ρώτησε το μαντείο του αν θα πετύχαινε την κατάκτηση που σχεδίαζε. Η ιέρεια Πυθία απάντησε: “Αν πας σε πόλεμο εναντίον της Περσίας, θα καταστρέψεις μια μεγάλη αυτοκρατορία”.

Ο Κροίσος ξεκίνησε λοιπόν να επιτεθεί στην Περσία γύρω στο 547 π.Χ. Βαδίζοντας ανατολικά, επιτέθηκε στο υποτελές κράτος της Περσίας, τη Φρυγία. Ο Κύρος οργάνωσε μια Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση για να απωθήσει τον Κροίσο, νίκησε τον στρατό του Κροίσου, τον αιχμαλώτισε και βρήκε την ευκαιρία να αρπάξει τον χρυσό της Λυδίας για να εισαγάγει το δικό του περσικό χρυσό νόμισμα. Έτσι, ο Κροίσος κατέστρεψε πράγματι μια μεγάλη αυτοκρατορία, αλλά ήταν η δική του.

Προχωρήστε γρήγορα στη σημερινή προσπάθεια της κυβέρνησης Μπάιντεν να επεκτείνει την αμερικανική στρατιωτική ισχύ εναντίον της Ρωσίας και, πίσω από αυτήν, της Κίνας. Ο πρόεδρος ζήτησε συμβουλές από το σημερινό ανάλογο του μαντείου των Δελφών της αρχαιότητας: τη CIA και τις συμμαχικές της δεξαμενές σκέψης. Αντί να προειδοποιήσουν για την ύβρη, ενθάρρυναν το νεοταξικό όνειρο ότι η επίθεση στη Ρωσία και την Κίνα θα εδραίωνε τον έλεγχο των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία, επιτυγχάνοντας το τέλος της Ιστορίας.

Έχοντας οργανώσει ένα πραξικόπημα στην Ουκρανία το 2014, οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν τον στρατό πληρεξουσίων του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, δίνοντας όπλα στην Ουκρανία για να πολεμήσει έναν εθνοτικό πόλεμο εναντίον του Ρωσόφωνου πληθυσμού της και να μετατρέψει τη ναυτική βάση της Ρωσίας στην Κριμαία σε φρούριο του ΝΑΤΟ. Αυτή η φιλοδοξία επιπέδου Κροίσου είχε ως στόχο να παρασύρει τη Ρωσία σε μάχη και να εξαντλήσει την ικανότητά της να αμυνθεί, καταστρέφοντας την οικονομία της κατά τη διαδικασία και καταστρέφοντας την ικανότητά της να παρέχει στρατιωτική υποστήριξη στην Κίνα και σε άλλες χώρες που έχουν στοχοποιηθεί εξ αιτίας της επιδίωξης τους για αυτάρκεια ως εναλλακτική λύση στην ηγεμονία των ΗΠΑ.

Μετά από οκτώ χρόνια προκλήσεων, μια νέα στρατιωτική επίθεση κατά των ρωσόφωνων Ουκρανών προετοιμάστηκε επιδεικτικά, έτοιμη να φτάσει ως τα ρωσικά σύνορα τον Φεβρουάριο του 2022. Η Ρωσία προστάτευσε τους ρωσόφωνους συμπατριώτες της από περαιτέρω εθνοτική βία, οργανώνοντας τη δική της Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ κατάσχεσαν αμέσως τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας που βρίσκονταν στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική και απαίτησαν από όλες τις χώρες να επιβάλουν κυρώσεις κατά της εισαγωγής ρωσικής ενέργειας και σιτηρών, ελπίζοντας ότι αυτό θα συντρίψει τη συναλλαγματική ισοτιμία του ρουβλιού. Το δελφικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ περίμενε ότι αυτό θα προκαλούσε την εξέγερση των Ρώσων καταναλωτών και την ανατροπή της κυβέρνησης του Βλαντιμίρ Πούτιν, δίνοντας τη δυνατότητα υλοποίησης στα σχέδια των ΗΠΑ να εγκαταστήσουν μια υποτελή ολιγαρχία, σαν αυτή που είχαν υποθάλψει τη δεκαετία του 1990 υπό τον πρόεδρο Γιέλτσιν.

Ένα παράγωγο αυτής της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία ήταν να κλειδώσει ο έλεγχος της Αμερικής επί των δυτικοευρωπαϊκών δορυφόρων της. Ο στόχος αυτού του ενδοΝΑΤΟϊκού ανταγωνισμού ήταν να αποκλειστεί το όνειρο της Ευρώπης να επωφεληθεί από στενότερες εμπορικές και επενδυτικές σχέσεις με τη Ρωσία ανταλλάσσοντας τα βιομηχανικά της προϊόντα με ρωσικές πρώτες ύλες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εκτροχίασαν αυτή την προοπτική με την ανατίναξη των αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream, αποκόπτοντας τη Γερμανία και άλλες χώρες από την πρόσβαση σε χαμηλές τιμές ρωσικού φυσικού αερίου. Αυτό άφησε την κορυφαία οικονομία της Ευρώπης εξαρτημένη από το υψηλότερου κόστους υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) των ΗΠΑ.

Εκτός του ότι πρέπει να επιδοτήσει την εγχώρια ευρωπαϊκή κατανάλωση φυσικού αερίου για να αποτρέψει την εκτεταμένη χρεοκοπία, ένα μεγάλο μέρος των γερμανικών αρμάτων μάχης Leopard, των αμερικανικών πυραύλων Patriot και άλλων “όπλων-θαυμάτων” του ΝΑΤΟ καταστρέφονται στις μάχες εναντίον του ρωσικού στρατού. Έχει γίνει σαφές ότι η στρατηγική των ΗΠΑ δεν είναι απλώς να “πολεμήσουν μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό”, αλλά να πολεμήσουν μέχρι το τελευταίο άρμα, πύραυλο και άλλο όπλο που απαλείφεται από τα αποθέματα του ΝΑΤΟ.

Αυτή η εξάντληση των όπλων του ΝΑΤΟ αναμενόταν να δημιουργήσει μια τεράστια αγορά αντικατάστασης που θα εμπλούτιζε το αμερικανικό στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα. Οι πελάτες του ΝΑΤΟ καλούνται να αυξήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες στο 3 ή ακόμη και στο 4 τοις εκατό του ΑΕΠ. Αλλά οι αδύναμες επιδόσεις των αμερικανικών και γερμανικών όπλων στο πεδίο της ουκρανικής μάχης μπορεί να έχουν γκρεμίσει αυτό το όνειρο, ενώ οι οικονομίες της Ευρώπης βυθίζονται στην ύφεση. Και με τη βιομηχανική οικονομία της Γερμανίας να έχει απορρυθμιστεί από τη διακοπή του εμπορίου της με τη Ρωσία, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Christian Lindner δήλωσε στην εφημερίδα Die Welt στις 16 Ιουνίου 2023 ότι η χώρα του δεν μπορεί να αντέξει να πληρώσει περισσότερα χρήματα στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στον οποίο είναι εδώ και καιρό ο μεγαλύτερος συνεισφέρων.

Χωρίς τις γερμανικές εξαγωγές να στηρίζουν την ισοτιμία του ευρώ, το νόμισμα θα δέχεται πιέσεις έναντι του δολαρίου, καθώς η Ευρώπη αγοράζει υγροποιημένο φυσικό αέριο και το ΝΑΤΟ αναπληρώνει τα εξαντλημένα αποθέματα οπλισμού του αγοράζοντας νέα όπλα από την Αμερική. Μια χαμηλότερη συναλλαγματική ισοτιμία θα συμπιέσει την αγοραστική δύναμη της ευρωπαϊκής εργασίας, ενώ η μείωση των κοινωνικών δαπανών για την πληρωμή του επανεξοπλισμού και την παροχή επιδοτήσεων φυσικού αερίου βυθίζει την ήπειρο σε ύφεση.

Όμως μια εθνικιστική αντίδραση κατά της αμερικανικής κυριαρχίας αναπτύσσεται σε όλες τις ευρωπαϊκές πολιτικές σκηνές, και αντί η Αμερική να κλειδώσει τον έλεγχό της πάνω στις ευρωπαϊκές πολιτικές, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να καταλήξουν να χάσουν – όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά κυρίως σε ολόκληρο τον Παγκόσμιο Νότο. Αντί να μετατρέψει το “ρούβλι της Ρωσίας σε συντρίμμια” [ΣΗΜ. “ruble to rubble”, το γνωστό λογοπαίγνιο του Μπάιντεν], όπως υποσχέθηκε ο πρόεδρος Μπάιντεν, το εμπορικό ισοζύγιο της Ρωσίας έχει εκτοξευθεί και τα αποθέματα χρυσού της έχουν αυξηθεί. Το ίδιο και τα αποθέματα χρυσού άλλων χωρών, οι κυβερνήσεις των οποίων στοχεύουν τώρα στην απο-δολαριοποίηση των οικονομιών τους.

Είναι η αμερικανική διπλωματία που οδηγεί την Ευρασία και τον Παγκόσμιο Νότο έξω από την τροχιά εξάρτησης από τις ΗΠΑ. Η υβριστική προσπάθεια της Αμερικής για μονοπολική παγκόσμια κυριαρχία θα μπορούσε να διαλυθεί τόσο γρήγορα μόνο εκ των έσω. Η κυβέρνηση Μπάιντεν-Μπλίνκεν-Νούλαντ έχει κάνει αυτό που ούτε ο Βλαντιμίρ Πούτιν ούτε ο Κινέζος πρόεδρος Σι θα μπορούσαν να ελπίζουν ότι θα επιτύχουν σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Κανένας από τους δύο δεν ήταν έτοιμος να πετάξει το γάντι και να δημιουργήσει μια εναλλακτική λύση στην αμερικανοκεντρική παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Αλλά οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας, του Ιράν, της Βενεζουέλας και της Κίνας είχαν ως αποτέλεσμα την επιβολή προστατευτικών δασμολογικών φραγμών για την επιβολή της αυτάρκειας σε αυτό που ο διπλωμάτης της ΕΕ Josep Borrell αποκαλεί παγκόσμια “ζούγκλα” εκτός του “κήπου” των ΗΠΑ/ΝΑΤΟ.

Παρόλο που ο Παγκόσμιος Νότος και άλλες χώρες διαμαρτύρονται για την κυριαρχία των ΗΠΑ από τον καιρό της Διάσκεψης των Αδεσμεύτων Εθνών της Μπαντούνγκ το 1955, δεν είχαν την κρίσιμη μάζα για να δημιουργήσουν μια βιώσιμη εναλλακτική λύση. Αλλά η προσοχή τους έχει τώρα εστιαστεί μετά την κατάσχεση από τις ΗΠΑ των επίσημων αποθεμάτων δολαρίων της Ρωσίας σε χώρες του ΝΑΤΟ. Αυτό διέλυσε τη σκέψη ότι το δολάριο είναι ένα ασφαλές όχημα για τη διακράτηση διεθνών αποταμιεύσεων. Η προηγούμενη κατάσχεση από την Τράπεζα της Αγγλίας των αποθεμάτων χρυσού της Βενεζουέλας που φυλάσσονται στο Λονδίνο – υποσχόμενη να τα δωρίσει σε όποιον μη εκλεγμένο αντίπαλο του σοσιαλιστικού καθεστώτος της ορίσουν οι Αμερικανοί διπλωμάτες – δείχνει το πώς η στερλίνα και το ευρώ όπως και το δολάριο έχουν καταστεί όπλο. Και παρεμπιπτόντως, τι απέγιναν τα αποθέματα χρυσού της Λιβύης;

Οι Αμερικανοί διπλωμάτες αποφεύγουν να σκεφτούν αυτό το σενάριο. Βασίζονται στο μοναδικό πλεονέκτημα που έχουν να προσφέρουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Και αυτό δεν είναι παρά η αποφυγή από το να βομβαρδίσουν [όσους τις υπακούνε], από το να διοργανώσουν σε αυτούς μια έγχρωμη επανάσταση για να τους “Πινοσετάρει” μέσω του Εθνικού Ιδρύματος για τη Δημοκρατία [ΣΗΜ. Το γνωστό μας παρακλάδι της CIA, το NED], ή από το να εγκαταστήσουν έναν νέο “Γιέλτσιν” που θα παραχωρήσει την οικονομία τους σε μια πελατειακή ολιγαρχία.

Αλλά η αποχή από τέτοιες συμπεριφορές είναι το μόνο που μπορεί να προσφέρει η Αμερική. Έχει αποβιομηχανοποιήσει τη δική της οικονομία, και η ιδέα της για τις ξένες επενδύσεις είναι να χαράζει ευκαιρίες αναζήτησης μονοπωλιακών υπερ-κερδών, συγκεντρώνοντας το μονοπώλιο σε τεχνολογίες και τον έλεγχο του πετρελαίου και του εμπορίου σιτηρών σε αμερικανικά χέρια, λες και αυτό συνιστά οικονομική αποτελεσματικότητα και όχι αναζήτηση υπερ-κερδών.

Αυτό που έχει συμβεί είναι μια αλλαγή στη συνειδητοποίηση. Βλέπουμε την Παγκόσμια Πλειοψηφία να προσπαθεί να δημιουργήσει μια ανεξάρτητη και ειρηνικά διαπραγματευόμενη επιλογή ως προς το τι είδους διεθνή τάξη θέλουν. Στόχος τους δεν είναι απλώς να δημιουργήσουν εναλλακτικές λύσεις στη χρήση δολαρίων, αλλά μια ολόκληρη σειρά από θεσμικές εναλλακτικές λύσεις στο ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα, το σύστημα τραπεζικών εκκαθαρίσεων SWIFT, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και ολόκληρη τη σειρά θεσμών που οι διπλωμάτες των ΗΠΑ έχουν υφαρπάξει από τα Ηνωμένα Έθνη.

Το αποτέλεσμα θα είναι πολιτισμικό σε έκταση [ΣΗΜ. Δηλαδή θα έχει συνολικές επιπτώσεις στην εξέλιξη του πολιτισμού της ανθρωπότητας]. Δεν βλέπουμε το τέλος της Ιστορίας, αλλά μια νέα εναλλακτική λύση στον αμερικανοκεντρικό νεοφιλελεύθερο χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό και τα σκουπίδια του, την οικονομία των ιδιωτικοποιήσεων, τον ταξικό πόλεμο κατά της εργασίας. Η ιδέα ότι το χρήμα και η πίστωση θα πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν στα χέρια μιας στενής χρηματοπιστωτικής τάξης αντί να αποτελούν μια δημόσια υπηρεσία για τη χρηματοδότηση των οικονομικών αναγκών και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου αντιμετωπίζει επιτέλους τον αντιλογισμό της.

Η ειρωνεία έγκειται στο γεγονός ότι ο ιστορικός ρόλος της Αμερικής, παρόλο που η ίδια δεν μπόρεσε να οδηγήσει τον κόσμο προς τα εμπρός πάνω σε αυτές τις γραμμές, με τις προσπάθειές της να εγκλωβιστεί η υφήλιος σε ένα αντιδιαμετρικό ιμπεριαλιστικό σύστημα, μέσω της κατάκτησης της Ρωσίας στις πεδιάδες της Ουκρανίας και της προσπάθειάς της να απομονώσει την τεχνολογία της Κίνας (από το να σπάσει την προσπάθεια των ΗΠΑ να μονοπωλήσουν την πληροφορική), συνίσταται στο ότι κατάφερε οι προσπάθειες αυτές να γίνουν ο μεγάλος καταλύτης που έσπρωξε την παγκόσμια πλειοψηφία μακριά από τις ΗΠΑ.

Μετάφραση: Κωστής Μηλολιδάκης

Πηγή: michael-hudson.com

Η ΜΕ ΤΟ ΝΑΤΟ Η ΜΕ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

Τόσα χρόνια ΝΑΤΟ, η ίδια ιστορία, χούντες, πολέμοι, τρομοκρατία, φωνάζουμε στις διαδηλώσεις της 17 Νοέμβρη, εδώ και 5 δεκαετίες. Σε αυτές τις αντιιμπεριαλιστικές διαδηλώσεις που ο επίσημος πολιτικός κόσμος και τα παπαγαλάκια του προσπαθούν να μας πείσουν ότι είναι ξεπερασμένες, παρωχημένες, ανεπίκαιρες. Σε αυτές τις εκδηλώσεις του τριήμερου γιορτασμού στα πανεπιστήμια και στα σχολεία που κρατούν ζωντανή την ιστορική μνήμηκαι την μεταβιβάζουν διαδοχικά στις νεότερες γενιές, επικαιροποιώντας τα αντιιμπεριαλιστικά-αντιαμερικάνικα αισθήματα του ελληνικού λαούκαι κάνοντάς τον από τους πλέον δύσπιστους στην ΝΑΤΟική προπαγάνδα για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η λίστα των εγκλημάτων των Αμερικάνων και του ΝΑΤΟ με πολέμους, πραξικοπήματα,εμπάργκο, είναι μεγάλη: Ιράκ, Συρία, Αφγανιστάν, Λατ. Αμερική, Κούβα, Ιράν, πρώην Γιουγκοσλαβία…

Σ’ αυτή τη λίστα προστίθεται και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Ένας πόλεμος που προκλήθηκε και μεθοδεύτηκε από την αμερικανονατοϊκή επιθετικότητα έναντι της Ρωσίας και επέκταση στην Ανατ. Ευρώπη, για να εξασθενίσουν ή να καταστρέψουν μια ανταγωνιστική δύναμη, για να διατηρηθεί η ηγεμονία των ΗΠΑ στον ανταγωνισμό με την Κίνα, για τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πόρων της Ρωσίας και των δρόμων της Ασίας.Βρισκόμαστε σε μια ιστορική καμπή. Το «τόσα χρόνια ΝΑΤΟ» φαίνεται να ασθμαίνει, να έχει πολλούς που το αμφισβητούν -για τα συμφέροντά τους- στα πλαίσια ενός νέου «πολυπολικού κόσμου». Την ίδια στιγμή, η λεγόμενη «ανωτερότητα της Δύσης» σε σχέση με την «καθυστερημένη Ανατολή»δεν πείθει. Παράγει μαζικά φτώχεια και ανισότητα. Παράγει Τραμπ και Μπολσονάρο. Πολέμους και φασισμό. Μαζικές παρακολουθήσεις, καταστολή και αντιδημοκρατικές εκτροπές. Παράγει ατομισμό και εκατομμύρια νεκρούς στη διετία της υγειονομικής κρίσης. Παράγει διαρκώς οικονομικές φούσκες και κρίσεις. Γενικά η Δύση βρίσκεται σε παρακμή και η Ανατολή σε άνοδο, παρόλο που η δυναμική της δεύτερης δεν οφείλεται σε απελευθερωτικά προτάγματα αλλά σε ένα διαφορετικό καπιταλιστικό μοντέλο. Τέκνο αυτής της αμφισβήτησης της αμερικάνικης ηγεμονίας, είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία με «πατέρα» τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ που αποδείχνει ξεκάθαρα ότι οι Αμερικάνοι θα προσπαθήσουν να κρατήσουν την ηγεμονία τους με κάθε μέσο και τρόπο προκαλώντας πολεμικές συρράξεις. Γι’ αυτό και το σύνθημα «ή με το ΝΑΤΟ ή με την ειρήνη» είναι αυτό που συμπυκνώνει τη στάση που πρέπει να κρατήσουν οι λαοί και τα κινήματα.

ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΟΥ 73’ ΗΤΑΝ ΑΝΤΙΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟ

Το Πολυτεχνείο του ’73 είχε ξεκάθαρο αντιιμπεριαλιστικό χαρακτήρα αφήνοντας σημαντική παρακαταθήκη για το λαϊκό και νεολαϊστικο κίνημα. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερο αυτές οι παρακαταθήκες ακυρώνονται και «θάβονται» από την ελληνική αριστερά –τουλάχιστον από τις περισσότερες εκδοχές της. Από τη Νατοϊκή αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ. Από τα «διαδηλώνουμε και στη ρωσική και στην αμερικανική πρεσβεία» ή τα -όχι τόσο παλιά- «ευρώ ή δραχμή, πατάτες γιαχνί» του ΚΚΕ. Από ανάλογες στάσεις και τοποθετήσεις αρκετών εξωκοινοβουλευτικών οργανώσεων.

Όμως η πραγματικότητα θα συνεχίζει να θέτει ερωτήματα. Τελικά η ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ ήταν ένα πρόβλημα ονοματοδοσίας ή ένα πρόβλημα γεωπολιτικού ελέγχου των ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία; Η επιθετικότητα της Τουρκίας μπορεί να απαντηθεί μέσω των «φίλων και συμμάχων μας» του ΝΑΤΟ ή θα χειροτερέψει; Γιατί η οικονομική κρίση, η ακρίβεια, οι τιμές στο ρεύμα στην Ελλάδα είναι εντονότερες και χειρότερες από άλλες χώρες της Ευρώπης; Τι θα σημάνει για το λαό μας η μετατροπή της χώρας σε «στρατόπεδο» και ορμητήριο των αμερικανονατοϊκών στον πόλεμο της Ουκρανίας;

Δεν μπορούν να υπάρξουν νέες ελπιδοφόρες αλλαγές, εξεγέρσεις, ανατροπές χωρίς ανασυγκρότηση αυτού του αντιιμπεριαλιστικού πνεύματος και κατεύθυνσης μέσα στις σύγχρονες συνθήκες. Αυτό είναι το βασικό στοίχημα και θα έπρεπε να είναι το βασικό δίδαγμα για την αριστερά και τους προοδευτικούς ανθρώπους..

Έξω το ΝΑΤΟ και οι Αμερικάνοι – Έξω από την ΕΕ – Έξω οι βάσεις του θανάτου

Ανεξαρτησία – Λευτεριά – Δημοκρατία

Η Οικονομική Βάση του Σύγχρονου Ιμπεριαλισμού | Εκδήλωση

Το ΙΚΕ Δημήτρης Μπάτσης διοργανώνει την τηλε-εκδήλωση με τίτλο: «Η Οικονομική Βάση του Σύγχρονου Ιμπεριαλισμού»η οποία θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 18 Μαΐου 2022, ώρα 19:00.

Εισηγητής στην εκδήλωση θα είναι ο Κώστας ΛαπαβίτσαςΚαθηγητής ΟικονομικώνSchool of Oriental and African Studies, University of London, UKκαι The New School, NYC, USA.

Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Ιωάννης Θεοδοσίου, Καθηγητής Οικονομικών, University of AberdeenUΚ, και Αντιπρόεδρος του ΙΚΕ Δημήτρης Μπάτσης.

Για την παρακολούθηση και τη συμμετοχή στη ζωντανή τηλε-συζήτηση που θα ακολουθήσει, επιλέξτε τον ακόλουθο σύνδεσμο zoom:

https://authgr.zoom.us/j/92153714117?pwd=M1ZvbnZ2ek13ZE02YjhCWlBnTUQvUT09  

Meeting ID: 921 5371 4117

Passcode: 189127

Η παρακολούθηση της τηλε-εκδήλωσης είναι ελεύθερη.

Η διαμόρφωση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και η Ουκρανία

Αναδημοσιεύουμε τον Πρόλογο και το Πρώτο κεφάλαιο από το βιβλίο του Βασίλη Λιόση «Η διαμόρφωση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και η Ουκρανία». Πρόκειται για μια επισκόπηση των δεξαμενών σκέψης και των πρακτικών των αμερικανικών κυβερνήσεων διαχρονικά, με έμφαση στη σύγχρονη περίοδο.

Ολόκληρο το βιβλίο μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.

Πρόλογος

Η Ουκρανία αποτελεί ένα από τα πλέον σύνθετα ζητήματα που έχουν προκύψει συνολικά στον 20ο και 21ο αιώνα. Μία βασική παράμετρος του πολέμου σήμερα είναι ο αμερικανικός παράγοντας (και πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά;). Σκοπός του παρόντος κειμένου είναι μία ανασκόπηση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής από τότε που οι ΗΠΑ έγιναν η πρώτη ιμπεριαλιστική δύναμη στον κόσμο, φτάνοντας στο σήμερα. Δεν θα αποφύγουμε, βεβαίως, μία μικρή έστω αναφορά και για την πριν τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο Αμερική. Ειδικά για την τωρινή φάση θα επιχειρήσουμε να ερμηνεύσουμε τη στάση της αμερικανικής πλευράς στο ουκρανικό. Σε ένα μικρό κείμενο για ένα τόσο τεράστιο θέμα είναι αυτόδηλο πως δεν μπορούν να καλυφθούν όλες οι πλευρές του ζητήματος και με μία σχετική πληρότητα. Θα επιχειρήσουμε ευσύνοπτα να περιγράψουμε την πορεία της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ μέσα από την παγκόσμια οικονομική της πολιτική, τις διαφορετικές προσεγγίσεις διανοητών και δεξαμενών σκέψης, τις πολιτικές που εφάρμοσαν οι πρόεδροι των ΗΠΑ.

Α. Οι θεωρητικές σχολές στην αμερικανική εξωτερική πολιτική

Τα αμερικανικά think tank (δεξαμενές σκέψης) και οι Αμερικανοί διανοούμενοι που ασχολούνταν μεταπολεμικά με την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ δεν είχαν ενιαία γραμμή.

Τη δεκαετία του 1970 οι Σοβιετικοί επιστήμονες διέκριναν στην αμερικανική σκέψη δυο βασικές σχολές: τη Σχολή του «πολιτικού ρεαλισμού» και τη Σχολή του «πολιτικού ιδεαλισμού» με την κάθε ομάδα να έχει τις υποδιαιρέσεις της. Ηγετική θέση κατείχε η πρώτη Σχολή. Με βάση το φιλοσοφικό της υπόβαθρο η πάλη των ανθρώπων για τη δύναμη είναι ο καθοριστικός παράγοντας της κοινωνικής ανάπτυξης γενικώς και των πολιτικών σχέσεων ειδικώς. Επιπλέον, η Σχολή αυτή απολυτοποιούσε τον ρόλο της υποκειμενικής δραστηριότητας των ανθρώπων αγνοώντας τους αντικειμενικούς νόμους εξέλιξης. Η επιρροή του Τόμας Χομπς είναι φανερή σε αυτή τη Σχολή. Οι εκπρόσωποι της Σχολής κατέληγαν στην απόλυτη σχετικότητα της ηθικής κι επί της ουσίας απέρριπταν την ύπαρξη ηθικών κανόνων. Η έλλειψη ηθικών προταγμάτων απελευθέρωνε με αυτό τον τρόπο την ιμπεριαλιστική πολιτική από τους όποιους ενδοιασμούς. Η Σχολή των «ρεαλιστών» ήκμασε στις ΗΠΑ μεταπολεμικά και γκουρού της τάσης θεωρείται ο Ράινγκολντ Νιμπούρ.

Η γεωπολιτική είναι μία σημαντική παράμετρος της ρεαλιστικής Σχολής. Τη μεγαλύτερη θεωρητική συνεισφορά σε αυτόν τον τομέα την έδωσε ο Τελσκ Νίκολας Σπάικμαν, ο οποίος έγραφε: «Ο δημόσιος άντρας, ο υπεύθυνος για την εφαρμογή της εξωτερικής πολιτικής, μπορεί να ενδιαφέρεται για αξίες, όπως το δίκαιο, η τιμιότητα και η επιείκεια, μόνο στο βαθμό που βοηθούν ή δεν εμποδίζουν την απόκτηση δύναμης. Οι αξίες αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ηθική δικαίωση των επιδιώξεων απόκτησης δύναμης, πρέπει όμως να απορριφθούν αμέσως μόλις η εφαρμογή τους θα αρχίσει να επιφέρει αδυναμία. Η επιδίωξη της δύναμης δεν γίνεται προς το συμφέρον της κατάκτησης ηθικών αξιών. Οι ηθικές αξίες χρησιμοποιούνται σαν στήριγμα για την απόκτηση δύναμης».[i] Έχουμε, λοιπόν, να κάνουμε με τη συμπύκνωση της αρχής «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα».

Ο Τζορτζ Κέναν, τυπικός εκπρόσωπος της Σχολής, ήταν καθοδηγητής του τμήματος σχεδίασης της πολιτικής του υπουργείου εξωτερικών στα 1947- 1949 και πήρε μέρος στην επεξεργασία του δόγματος Τρούμαν και του σχεδίου Μάρσαλ. Όμως, ο Κέναν έγινε γνωστός ως ο δημιουργός της «στρατηγικής της ανάσχεσης». Με βάση αυτή τη στρατηγική πρότεινε οι ΗΠΑ να έχουν μία μακροπρόθεσμη, υπομονετική αλλά σταθερή και άγρυπνη ανάσχεση των «ρωσικών επεκτατικών τάσεων». Η στρατηγική της ανάσχεσης εφαρμόστηκε με συνέπεια από την κυβέρνηση Τρούμαν επιδεινώνοντας τις σχέσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ.

Φυσικά, θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφέρουμε έναν γκουρού της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, τον γνωστό Χένρι Κίσιντζερ. Ο Κίσιντζερ προέβαλε τη «θεωρία του περιορισμένου πολέμου» ως μία ορθολογική μέθοδο χρησιμοποίησης από τις ΗΠΑ της στρατιωτικής τους δύναμης. Σε μία επόμενη φάση της σκέψης του ο Κίσιντζερ απέκτησε μια πιο ήπια και ρεαλιστική σκέψη.[ii] Στη συνέχεια του βιβλίου θα αναφερθούμε αρκετές φορές στις κατά καιρούς παρεμβάσεις του.

Μία ακόμη εκπρόσωπος αυτής της Σχολής, η Δ. Γκρέιμπερ, έγραφε για την αμερικανική ηγεμονία με καθαρότητα: «Μιλώντας με πιο απλή γλώσσα, το εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ […] απαιτεί να έχουν οι ΗΠΑ την πολιτική ηγεμονία στο Δυτικό ημισφαίριο. Αυτή η κυριαρχία θα έμπαινε κάτω από απειλή, αν η Ευρώπη ή η Ασία έπεφταν κάτω από τον έλεγχο μιας δύναμης ή ομάδας δυνάμεων, που θα αποδέχονταν αρκετά ισχυρές για να επιτεθούν εναντίον των ΗΠΑ με τις δικές τους δυνάμεις ή με τη βοήθεια άλλων χωρών του Δυτικού Ημισφαιρίου».[iii]

Ο Χανς Μοργκεντάου, μάλλον σε αντίθετη κατεύθυνση από την Γκρέιμπερ, προειδοποιούσε επίμονα τους ηγέτες της Αμερικής ότι η μετατροπή της ωμής στρατιωτικής δύναμης στο άλφα και στο ωμέγα της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, θα προξενήσει σοβαρή βλάβη στα συμφέροντα της χώρας.[iv]

Η άλλη Σχολή αυτή του πολιτικού ιδεαλισμού υποστήριζε τη σύνδεση της πολιτικής θεωρίας με τις ηθικές αξίες που υποτίθεται ότι υπερισχύουν των εθνικών εγωιστικών συμφερόντων. Η οσμή των χριστιανικών κωδίκων ηθικής είναι φανερή σε αυτή τη Σχολή. Θα περίμενε κανείς ότι η παραπάνω βασική αρχή αυτής της Σχολής, η σύνδεση δηλαδή της πολιτικής με ηθικές αξίες, θα οδηγούσε τους εκπροσώπους της σε κριτική της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Για παράδειγμα, εφευρέθηκαν όροι όπως «εθνική διάθεση» για να δικαιολογήσουν την αρπακτική πολιτική των επεκτάσεων. Μπορεί κάποιοι εκπρόσωποι της Σχολής όπως ο Ντέκστερ Πέρκινς να τάσσονταν εναντίον των αμερικανικών επεμβάσεων, ωστόσο δικαιολογούσαν συχνά τις όποιες επιθετικές ενέργειες. Ο Πέρκινς δεν αφήνει αμφιβολίες: «Ο αμερικανικός λαός δεν μπορεί να παραμένει απαθής για αυτά που συμβαίνουν στις άλλες περιοχές του κόσμου. Και τώρα πια είναι καιρός να καταλάβουμε, ότι το να σκεφτούμε διαφορετικά σημαίνει ότι σκεπτόμαστε με καθαρά θεωρητικό τρόπο. Δεν πρέπει να φιλονικούμε και ούτε πρέπει να εξηγήσουμε τίποτα. Είναι ξεκάθαρο και αναπόφευκτο το γεγονός, ότι οι Αμερικανοί αισθάνονται ευθύνη για ό,τι συμβαίνει πέρα από τα σύνορά της. Συζητήσιμο είναι μόνον το πρόβλημα με ποια μέσα πρέπει να ανταποκριθούν σε αυτή την ευθύνη». Για τον Πέρκινς η παραμονή αμερικανικών στρατευμάτων σε ξένα εδάφη παρουσιάζονται ως νόμιμες και ηθικές ενέργειες.[v]

Βέβαια ανάμεσα στις δυο σχολές, αυτή του πολιτικού ρεαλισμού και του πολιτικού ιδεαλισμού, υπήρχε ένας κοινός παρονομαστής: ο αντικομμουνισμός.

Τη δεκαετία του 1990, δηλαδή στη λεγόμενη μεταψυχροπολεμική περίοδο, καταγράφηκαν τρεις σχολές σκέψης στα αμερικανικά δεδομένα. Η κυρίαρχη τάση ήταν ο ουιλσονισμός. Με βάση αυτή την τάση ο Κλίντον έπρεπε να αξιοποιήσει την ηγεμονική θέση των ΗΠΑ στον διεθνή καταμερισμό ισχύος ώστε να προωθήσει τον φιλελεύθερο ιδεαλισμό του Ουίλσον. Σύμφωνα με τους εκπροσώπους της Σχολής απαιτείτο η εδραίωση της δημοκρατίας σε παγκόσμιο επίπεδο κάτι που θα εξασφάλιζε την απουσία συγκρούσεων, την εξάπλωση του ελεύθερου εμπορίου, τη συλλογική ασφάλεια μέσω πολυμερών θεσμών. Θα λέγαμε ότι αυτή η Σχολή ήταν απόγονος της Σχολής του πολιτικού ιδεαλισμού, ωστόσο υπήρχε η τάση για διαχωρισμό των κρατών σε «καλά» και «κακά». Αυτό το τελευταίο στοιχείο ήταν και η κατάλληλη ιδεολογική επένδυση για πολλές επεμβάσεις σε άλλα κράτη.

Η δεύτερη τάση ήταν αυτή του τζακσονισμού, μία τάση που πρέσβευε την απεμπλοκή των ΗΠΑ από τις πολυμερείς δεσμεύσεις. Πρόκειται για μία γραμμή που έβρισκε ευήκοα ώτα κυρίως στο ρεπουμπλικανικό κόμμα.

Η τρίτη Σχολή, αυτή των ρεαλιστών, δεν αντιτιθόταν στις πολυμερείς δεσμεύσεις των ΗΠΑ, επιδίωκαν όμως να τις αξιοποιήσουν προς όφελος των ΗΠΑ.[vi]

Τα τελευταία χρόνια οι δυο πιο επιφανείς Αμερικανοί θεωρητικοί με διαφορετικές προσεγγίσεις υπήρξαν αναμφίβολα ο Μπρεζίνσκι και ο Κίσιντζερ. Ο πρώτος εκφράζει τη σκληρή εκδοχή της αμερικανικής πολιτικής ενώ ο δεύτερος μια πιο ήπια και ρεαλιστική προσέγγιση, αντιλαμβανόμενος τα όρια που υπάρχουν.

Ο Μπρεζίνσκι, ένας εκ των βασικών θεωρητικών της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, στο γνωστό του έργο Η Μεγάλη Σκακιέρα το 1997, διατυπώνει το δόγμα του που εμπεριέχει τρεις άξονες. Κατά τον Μπρεζίνσκι, α) δεν πρέπει να ανασυσταθεί η ΕΣΣΔ, β) θα πρέπει Ρωσία και Κίνα να απομονωθούν μέσω του ελέγχου των ενεργειακών πηγών της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, γ) πρέπει να επεκταθεί η διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς. Όσον αφορά τον τελευταίο άξονα η επιταγή του Μπρεζίνσκι υλοποιήθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό.[vii]

Ο Μπρεζίνσκι θεωρεί πως η Αμερική προκειμένου να εξασφαλίσει τη ηγεμονία της πρέπει να θέσει ως βασικούς στόχους: τη διατήρηση της κυρίαρχης θέσης της για μία τουλάχιστον γενιά, τη δημιουργία ενός γεωπολιτικού πλαισίου ικανού να απορροφήσει τους αναπόφευκτους κλονισμούς κι εντάσεις της κοινωνικοπολιτικής αλλαγής, την απόκρουση της διεθνούς αναρχίας και την παρεμπόδιση εμφάνισης μιας ανταγωνιστικής στις ΗΠΑ δύναμης.[viii] Η δεύτερη ανάγνωση των συνταγών Μπρεζίνσκι αναδεικνύει μία επιθετική πολιτική των ΗΠΑ ανεξάρτητα από τους φραστικούς ελιγμούς.

Σε άλλο μήκος κύματος αναπτύχθηκε η ανάλυση της λεγόμενης αλεπούς της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, του Χένρι Κίσιντζερ. Λίγο μετά τη Μεγάλη Σκακιέρα του Μπρεζίνσκι, δημοσιεύει το βιβλίο του υπό τον τίτλο ΗΠΑ, αυτοκρατορία ή ηγετική δύναμη;, προϊδεάζοντας ήδη από αυτόν τον τίτλο την απάντησή του. Έγραφε, χαρακτηριστικά:

«Εκείνο που σε τελική ανάλυση έχει σημασία είναι με ποιο τρόπο η Αμερική αντιλαμβάνεται τον εαυτό της. Παρόλο που δεν έχει αυτοκρατορικές φιλοδοξίες και δεν διαθέτει τη δομή μιας αυτοκρατορίας, θεωρείται, παρά τις διαμαρτυρίες της για την καλή της προαίρεση, σε πολλά μέρη του πλανήτη υπεροπτική και δεσποτική- δηλαδή, αυτοκρατορική. […]

»Όσο ανιδιοτελείς και αν θεωρεί η Αμερική τους στόχους της, η κατηγορηματική επιμονή στην πρωτοκαθεδρία της θα ενώσει βαθμιαία όλο τον πλανήτη εναντίον της και θα την υποχρεώσει να επιβάλει τις απόψεις της, με συνέπεια να απομονωθεί και να εξαντληθούν οι πόροι της.

»Ο δρόμος μιας χώρας προς την αυτοκρατορία οδηγεί στην εσωτερική της παρακμή, επειδή η αξίωση της παντοδυναμίας διαβρώνει την αυτοσυγκράτηση στο εσωτερικό της. Καμία αυτοκρατορία δεν αποφεύγει τον δρόμο προς τον καισαρισμό […]»[ix].

Ένα ερώτημα που ανακύπτει από την εξέταση των διαφορετικών ρευμάτων των αμερικανικών think tank είναι τούτο: επηρέασαν και σε τι βαθμό την αμερικανική εξωτερική πολιτική στην πράξη; Και αν ναι σε τι βαθμό και με ποιο τρόπο; Με άλλα λόγια επρόκειτο και πρόκειται για στείρους ακαδημαϊσμούς που απλώς αναδεικνύουν μία αγεφύρωτη διάστασης θεωρίας και πράξης ή μήπως όχι; Το ερώτημα αυτό το πραγματεύεται ο John Mearsheimer (Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας και μελετητής διεθνών σχέσεων, ο οποίος ανήκει στη ρεαλιστική σχολή σκέψης και ο οποίος χαρακτηρίστηκε από τον Paul Kennedy ως σύγχρονος Μακιαβέλι) στο βιβλίο του Η τραγωδία της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων. Προκειμένου, λοιπόν, να απαντήσει παραθέτει μία ρήση του Paul Nitze, ενός εξέχοντα, όπως τον χαρακτηρίζει, διαμορφωτή της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Σύμφωνα με τον Nitze «Τα περισσότερα από αυτά που γράφτηκαν και διδάχτηκαν υπό την επικεφαλίδα της “πολιτικής επιστήμης” από Αμερικανούς ως το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και μετά είχαν … περιορισμένη αξία, αν δεν ήταν και αντιπαραγωγικά, ως οδηγός της πρακτικής διεξαγωγής πολιτικής». Ο Mearsheimer μιλά για αυτή την προσέγγιση με βάση την οποία οι διαμορφωτές πολιτικής θα πρέπει να βασίζονται στην κοινή λογική, τη διαίσθηση και την πρακτική εμπειρία για να εκτελούν τα καθήκοντά τους. Όμως ο Mearsheimer παίρνει θέση και δεν συμφωνεί με αυτή την άποψη λέγοντας: «Η άποψη αυτή είναι λανθασμένη. Στην πραγματικότητα, κανείς μας δεν θα μπορούσε να καταλάβει τον κόσμο στον οποίο ζούμε ή δεν θα μπορούσε να πάρει έξυπνες αποφάσεις χωρίς θεωρίες. Πράγματι, όλοι όσοι μελετούν και διεξάγουν διεθνή πολιτική βασίζονται σε θεωρίες προκειμένου να κατανοήσουν τον περίγυρό τους».[x]

Πέρα από κάθε αμφιβολία όλα τα δόγματα, οι τακτικές και στρατηγικές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και διπλωματίας εδράζονται σε κάποια από τις σχολές σκέψεις που αναφέραμε. Θα δούμε παρακάτω μία κωδικοποίηση πολιτικών και δογμάτων που μετήλθε το αμερικανικό κατεστημένο κυρίως από τη λήξη του Β΄ παγκοσμίου πολέμου κι εντεύθεν.


[i] Αναφέρεται στο: Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ-Ινστιτούτο Γενικής Ιστορίας, Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ (με βάση την αμερικανική ιστοριογραφία), σελ. 95, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1975.

[ii] Ό.π., σελ. 55

[iii] Ό.π., σελ. 104

[iv] Ό.π., σελ. 32.

[v] Ό.π., σελ.. 140-141

[vi] Παπασωτηρίου Χαράλαμπος, Αμερικανικό πολιτικό σύστημα και εξωτερική πολιτική: 1945- 2002, σελ. 391-393, εκδ. Ποιότητα, 2002.

[vii] Βλέπε σε διάφορα σημεία Brezinski Zbigniew, Η Μεγάλη Σκακιέρα, εκδ. Νέα Σύνορα Λιβάνη, 1998.

[viii] Βλέπε αναλυτικότερα ό.π., σελ. 367-369.

[ix] Kissinger Henry, ΗΠΑ, Αυτοκρατορία ή ηγετική δύναμη;, σελ. 448-449, εκδ. Λιβάνη, 2002.

[x] Mearsheimer John, Η τραγωδία της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων, σελ. 35-36, εκδ. Ποιότητα, 2006.

Η Ουκρανία, τα Νησιά του Σολομώντα, και τα δύο μέτρα και δύο σταθμά

Πριν αλέκτωρα φωνήσαι, ούτε δύο μήνες από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η ίδια Δύση που έσκιζε ως Καϊάφας τα ιμάτιά της για το δικαίωμα της Ουκρανίας στην αυτοδιάθεση, τώρα βλέπει «κόκκινες γραμμές» και αιτίες σύγκρουσης στη συνεργασία δύο ανεξαρτήτων κρατών, γιατί το ένα είναι η Κίνα.

Ένας από τους λόγους της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, όπως τη δικαιολόγησε το Κρεμλίνο, ήταν η ανάπτυξη ΝΑΤΟικών βάσεων στα σύνορα Ουκρανίας – Ρωσίας και οι δηλώσεις του προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκυ, περί επιστροφής της χώρας στα πυρηνικά. 

Οι θέσεις του Κρεμλίνου επ’ αυτού καταδικάστηκαν μαζικά: δημοσιεύματα επί δημοσιευμάτων μας έλεγαν πως κανείς δεν έχει δικαίωμα να υπαγορεύει σε ένα ανεξάρτητο κράτος πως θα αμυνθεί, σε ποιούς διεθνείς οργανισμούς θα ενταχθεί και ποιές συνεργασίες θα έχει. Με βάση το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ουκρανίας, οι δικαιολογίες της Ρωσίας ήταν απαράδεκτες, μας δίδασκαν. Και σωστά μας δίδασκαν, αλλά λόγο δεν κρατούσαν. 

Ήρθε η συμφωνία της Κίνας με τα Νησιά του Σολομώντα για να καταπέσει ως πύργος από τραπουλόχαρτα το δυτικό αφήγημα. Είχε προηγηθεί και η τουρκική εισβολή στο Ιράκ, αλλά ποιός να τον πειράξει τώρα τον Ερντογάν, όπως είπε και ο υπουργός Αμύνης της Ελλάδας.. Τώρα, όλοι τον έχουν στα ώπα ώπα τον …απομονωμένο. 

Η αμυντική συμφωνία της Κίνας με τα Νησιά του Σολομώντα, ένα μικρό νησιωτικό κράτος με περίπου 700.000 κατοίκους, έφερε, όμως, ιδιαίτερα οργισμένες αντιδράσεις, ακραίες, το λιγότερο αντιδημοκρατικές από φάσμα δυτικών κρατών. ΗΠΑ, Ιαπωνία, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία αντέδρασαν έντονα, θεωρώντας ότι «ένας ελεύθερος και ανοικτός Ειρηνικός» αντιμετώπιζε «μεγάλους κινδύνους» από αυτή τη συμφωνία. Οι ΗΠΑ, μάλιστα, έστειλαν τους πιο υψηλόβαθμους αξιωματούχους τους στην πρόσφατη ιστορία, στο μικρό νησιωτικό κράτος, με επικεφαλής τον υπεύθυνο για την Ασία στο Λευκό Οίκο, Κερτ Κάμπελ, που συναντήθηκαν με τον πρωθυπουργό Μενασέ Σογκαβάρε στην πρωτεύουσα, Χονιάρα. Ήταν μια επίσκεψη απειλών και «προειδοποιήσεων», που όμως έρχονταν μάλλον αργά: η συμφωνία με την Κίνα ανακοινώθηκε αφού υπογράφηκε, προφανώς για να αποφύγουν τις μέγιστες πιέσεις τα Νησιά. 

Η συμφωνία, επιτρέπει στο Πεκίνο να χρησιμοποιεί τα λιμάνια των Νησιών για τον πολεμικό της στόλο, όπως και να αποστείλει στρατό και αστυνομία «για να προστατεύσει τις κινεζικές επενδύσεις» εκεί και «να βοηθήσει σε περίπτωση φυσικών καταστροφών», και αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο μιας κινεζικής στρατιωτικής βάσης στο έδαφός τους, αλλάζοντας το status quo στην περιοχή του Ειρηνικού. Θεωρείται, και σωστά, ως «κίνηση ματ» της Κίνας, η οποία είδε να αμφισβητείται η θέση της, ότι η Ταϊβάν αποτελεί έδαφός της, είδε όπλα να φτάνουν στην Ταϊπέι, και απάντησε με μια μεγάλη στρατιωτική, ναυτική άσκηση και τη συμφωνία με τα Νησιά του Σολομώντα. Η δεύτερη ήταν μη άμεσα αναμενόμενη. Για ακόμη μια φορά η Κίνα εργάστηκε εν κρυπτώ, με την ..ενοχλητικά κλειστή διπλωματική της παράδοση.

Οι αναλυτές των δυτικών δεξαμενών σκέψης είδαν ως στόχο της κίνησης τις ΗΠΑ. Η συνεργασία, είπαν, απειλεί «την περιοριστική πολιτική των ΗΠΑ στον Ινδικό και τον Ειρηνικό» και «την ασφάλεια και την αυτονομία των νησιών του Ειρηνικού, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας».

Ειδικά η Αυστραλία έφτασε σε σημείο να θέτει «κόκκινες γραμμές». Η προοπτική μιας κινεζικής στρατιωτικής βάσης 1.300 μίλια από τα παράλιά της, τη στιγμή που όχι μόνο συμμετέχει σε κάθε επιθετική και ψυχροπολεμική κίνηση των ΗΠΑ στην περιοχή (Quad, AUKUS, Five Eyes) και ετοιμάζεται να φιλοξενήσει πυρηνικά υποβρύχια, αλλά και έχει ιδιαίτερα κακές σχέσεις με το Πεκίνο – τις χειρότερες εδώ και δεκαετίες – και κάθε λόγο να θυμάται τον σημαντικότατο ρόλο που έπαιξαν, λόγω της θέσης τους, τα Νησιά στο Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Οι διαβεβαιώσεις τόσο της κυβέρνησης των Νησιών όσο και του Πεκίνου ότι η Κίνα δεν θα αποκτήσει στρατιωτική βάση εκεί και ότι «η συμφωνία δεν στοχεύει κατά κανενός τρίτου» αλλά «στη σταθερότητα στην περιοχή», αντηχεί τις δυτικές αιτιάσεις στο Ουκρανικό. «Η συνεργασία σε θέματα ασφάλειας μεταξύ της Κίνας και των Νησιών του Σολομώντα, δύο ανεξάρτητων και κυρίαρχων κρατών, είναι συνεπής προς το Διεθνές Δίκαιο και τη συνήθη διεθνή τακτική», ήταν η λιτή ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας. 

Παρ όλα αυτά, οι ΗΠΑ, που έχουν κάνει σειρά επιθετικών κινήσεων στην περιοχή, ανακοίνωσαν ότι «θα απαντήσουν αντίστοιχα» αν υπάρξει «οποιαδήποτε στρατιωτική παρουσία» της Κίνας στα Νησιά – κι αυτό περιλαμβάνει, όπως διατυπώνεται, και την παρουσία κινεζικών πολεμικών σε λιμάνι. Λογική ΗΠΑ και, προσφάτως, λογική Πούτιν, αυτή που οδήγησε πολλούς να χαρακτηρίσουν μέχρι και με ψυχιατρικούς όρους το ρώσο ηγέτη. 

Η Αυστραλία, που ανακοίνωσε την «κόκκινη γραμμή» που βάζει «μαζί με τις συμμαχικές ΗΠΑ και Ν. Ζηλανδία», δηλ. την πιθανότητα ύπαρξης κινεζικής στρατιωτικής βάσης, έχει δώσει γην και ύδωρ σε ΗΠΑ και Βρετανία, ακριβώς για μια πιθανή σύρραξη με την Κίνα. Η ίδια Αυστραλία έριξε το φταίξιμο στη διαφθορά που επικρατεί στα Νησιά, και έκανε λόγο για «επιθετική Κίνα, που είναι έτοιμη να λαδώσει για να πετύχει τους στόχους της». Οι δεκάδες καταγγελίες για διαφθορά στην Ουκρανία και τα Πάναμα Πέηπερς για τον Ζελένσκυ έρχονται στο νου, αυθορμήτως. 

Το γελοίον όσο και τραγικό του πράγματος είναι εμφανές, δε χρειάζεται ανάλυση. Και έρχεται σε μια στιγμή που είναι διαφαινόμενη νίκη της Μόσχας στην Ουκρανία και εμφανίζονται δεκάδες ρωγμές στο δυτικό αφήγημα, με πρώτον εκφραστή τον υπέρμαχο της πολέμου, Βρετανό πρωθυπουργό, Μπόρις Τζόνσον. Από την Ινδία, η οποία συνεχίζει τον ανεξαρτητο δρόμο της και δεν υποκύπτει στις δυτικές πιέσεις να στραφεί κατά της Μόσχας, o βρετανός πρωθυπουργός έκανε λόγο για την «ρεαλιστική πιθανότητα» να νικήσει η Ρωσία και ο πόλεμος να κρατήσει «ως το τέλος του 2023». Δηλώσεις σε πλήρη αντίθεση με όσα ακούγονται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, και το κυρίαρχο αφήγημα των ημερών. Μπορεί κατόπιν ο Τζόνσον να θυμήθηκε πόσο φρικτός είναι ο πόλεμος του Πούτιν (ειδικώς) και πόσο γενναίοι είναι οι υπερασπιστές της Ουκρανίας, αλλά οι δηλώσεις του ήδη έκαναν το γύρο του κόσμου, προκαλώντας και την αντίδραση Ζελένσκυ. 

Η δύναμη των συστημικών μέσων, που ήδη δέχεται χτυπήματα, θα δοκιμαστεί ακόμη περισσότερο τις επόμενες εβδομάδες, ειδικά αν, όπως προέβλεψε ο Τζόνσον, η Ρωσία κατορθώσει να εξασφαλίσει πλήρως την από γης γέφυρα με την Κριμαία. Και θα δοκιμαστεί γιατί στηρίχθηκε στο αφήγημα του Διεθνούς Δικαίου και της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, παραβλέποντας και «ξεχνώντας» όσα σήμερα φέρνει στο φως η συμφωνία Κίνας και Νησιών του Σολομώντα: τα περί ανεξάρτητων και κυρίαρχων κρατών τα γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων της η Δύση, αν δεν βολεύουν τους σχεδιασμούς της. Ως γνωστόν, τα κράτη έχουν συμφέροντα (εξαιρείται η Ελλάδα του Μητσοτάκη, που έχει μόνο σκυμμένη τη μέση). Και τα ισχυρά κράτη, που δε θέλουν να χάσουν την ηγεμονία, στηρίζονται στον εξεπσιοναλισμό κι όχι στο Διεθνές Δίκαιο.

Ήδη, η παρουσία περισσοτέρων των ενός αφηγημάτων στους ίδιους τους κόλπους της Δύσης, είναι προβληματική. Ήδη πολλές από τις βεβαιότητες που ..πουλούσαν αφειδώς τις πρώτες μέρες του πολέμου οι δυτικές πηγές έχουν αποδειχθεί κατασκευάσματα. Ποιός δε θυμάται την .. αηδιασμένη από τη στάση της Ρωσίας Κίνα, την … διαφαινόμενη ήττα Πούτιν μετά την πρώτη φάση της εισβολής, όπως και την ατελείωτη σιωπή για τα δεκάδες ρατσιστικά συμβάντα – θύματα των οποίων έπεσαν χιλιάδες ινδοί και αφρικανοί στην Ουκρανία – αλλά και το ξέπλυμα που έγινε στους νεοναζί «αγωνιστές της Ελευθερίας».

Και, όμως, πιθανότητες για ειρήνευση υπήρξαν. Ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορούσε να σταματήσει, με μια επιστροφή στις συμφωνίες του Μινσκ, όταν στην Αττάλεια της Τουρκίας βρέθηκαν οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο κρατών, Ουκρανίας και Ρωσίας – το υψηλότερο επίπεδο συνομιλιών ως σήμερα. Ήταν μια απόπειρα για την ειρήνη που δεν την ήθελαν ορισμένες ΝΑΤΟικές δυνάμεις. Το είπε πρόσφατα ξεκάθαρα ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, το ..περιστέρι της Ειρήνης Τσαβούσογλου: ΝΑΤΟικές χώρες «επιθυμούν να συνεχιστεί ο πόλεμος για να αδυνατίσει η Ρωσία». Και απέδωσε σε αυτές τις ΝΑΤΟικές χώρες την ως τώρα αποτυχία των ειρηνευτικών συνομιλιών. 

Οι δηλώσεις Τσαβούσογλου δείχνουν αυτό που, από το ραδιόφωνο του ΤΡΡ, λέγαμε ξανά και ξανά: τα εμπόδια στην ειρήνευση – και μέχρι προ μηνός στην αποχώρηση της Ρωσίας – τα βάζει το ΝΑΤΟ, κι όχι η Ουκρανία.

 Από δω και πέρα, και όσο ο ρωσικός στρατός προχωρά, όσο οι διπλωματικές προσπάθειες καταστρέφονται και υποχωρούν, με την παρέμβαση του ΝΑΤΟ, τόσο η κατάσταση θα γίνεται μη αναστρεπτέα.

Αν η Αττάλεια είχε επιτύχει, η Ρωσία θα μπορούσε ακόμη να αποχωρήσει από εδάφη, με τις σχετικές εγγυήσεις, δεν θα είχαμε τόσους νεκρούς, αστικά κέντρα θα είχαν μείνει σχετικά ακέραια, η Ουκρανία θα μπορούσε να ξαναρχίσει να χτίζεται, ως μια ουδέτερη χώρα.

Ήταν η πρώτη στρατιωτική φάση, άρα και η πρώτη διπλωματική φάση. Σήμερα βρισκόμαστε στη δεύτερη – αυτή που «βλέπει» ο Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος ως μόνη λύση βλέπει τα περισσότερα όπλα και τον περισσότερο θάνατο, που συνοδεύεται – το παραδέχεται ο ίδιος- από απώλειες εδαφών, ανεπιστρεπτί. Γιατί, η κατάληψη εδαφών δεν σημαίνει υποχρεωτικά και την μόνιμη κατοχή τους. Δεν το σήμαινε ως την Αττάλεια. Σήμερα, είναι βέβαιο πως η Ρωσία θα κρατήσει εδάφη και θα αποκόψει – εν μέρει ή ολότελα- από τη θάλασσα την Ουκρανία. Το «ολότελα» αφορά σε αυτό που η Ρωσία έχει ονομάσει «τρίτη φάση». Μεταξύ των φάσεων, το λόγο έχει η διπλωματία, που η Δύση έχει ξεχάσει και πιέζει και τον πρόεδρο της Ουκρανίας να την ξεχνά. Η ουκρανική τραγωδία θα συνεχιστεί, γιατί «η Δύση είναι έτοιμη να συνεχίσει τον πόλεμο ως τον τελευταίο ουκρανό». 

Με το ΚΚ Κούβας ή με το ΚΚ Ελλάδος θα πάμε στον πόλεμο;

*Ότι δεν αναφέρεται συγκεκριμένα ως παράθεμα, και δεν περικλείεται σε εισαγωγικά, αποτελεί – προφανώς – προσωπική άποψη ή/και ερμηνεία. Το ίδιο προσωπικοί είναι και οι διάφοροι τονισμοί στα παραθέματα με έντονα γράμματα.

Ο Λένιν:

  1. …για το ποιες είναι οι «μεγάλες» ιμπεριαλιστικές Δυνάμεις, πως να τις εντοπίζουμε σε κάθε ιστορική εποχή, αλλά και τον σοσιαλσωβινισμό:

[…] αν όλοι οι σοσιαλιστές των ‘μεγάλων’ Δυνάμεων, δηλαδή των Δυνάμεων που διαπράττουν μεγάλες ληστείες, δεν υπερασπίζουν αυτό το ίδιο δικαίωμα [σημ ΔΠ, της αυτοδιάθεσης] προκειμένου για τις αποικίες, αυτό γίνεται ακριβώς γιατί και μόνο γιατί στην πραγματικότητα είναι ιμπεριαλιστές και όχι σοσιαλιστές.[1]

  1. …για την πόλωση των λαών από τη μια σε εργατική αριστοκρατία και μικροαστισμό, και από την άλλη σε υπερεκμεταλλευόμενη εργασία, στη βάση της ιμπεριαλιστικής ληστείας και των μονοπωλιακών υπερκερδών:

Σημασία δεν έχει αν πριν από τη σοσιαλιστική επανάσταση θα απελευθερωθεί το 1/50 ή το 1/100 των μικρών εθνών, σημασία έχει ότι στην ιμπεριαλιστική εποχή, εξαιτίας αντικειμενικών αιτιών, το προλεταριάτο χωρίστηκε σε δύο διεθνή στρατόπεδα, από τα οποία το ένα έχει διαφθαρεί με τα ψίχουλα που πέφτουν από το τραπέζι της κεφαλαιοκρατίας των μεγάλων Δυνάμεων – ανάμεσα στ’ άλλα και από τη διπλή ή τριπλή εκμετάλλευση των μικρών εθνών – ενώ το άλλο δεν μπορεί να απελευθερωθεί το ίδιο, χωρίς να απελευθερώσει τα μικρά έθνη, χωρίς να διαπαιδαγωγεί τις μάζες με αντισωβινιστικό πνεύμα […].[2]

Από τη μια μεριά, οι γιγάντιες διαστάσεις του χρηματιστικού κεφαλαίου, που είναι συγκεντρωμένο σε λίγα χέρια και δημιουργεί ένα αφάνταστα πλατύ και πυκνό δίχτυ σχέσεων και δεσμών, που υποτάσσει στο κεφάλαιο τη μάζα όχι μονάχα των μεσαίων και μικρών, αλλά και των πάρα πολύ μικρών καπιταλιστών και νοικοκυραίων, και από την άλλη, η οξυμένη πάλη με τις άλλες εθνοκρατικές ομάδες των χρηματιστών για το μοίρασμα του κόσμου και για την κυριαρχία πάνω στις άλλες χώρες – όλα αυτά προκαλούν το γενικό πέρασμα όλων των εύπορων τάξεων με το μέρος του ιμπεριαλισμού.[3]

  1. …για την παγκόσμια, διεθνιστική οπτική των κομμουνιστών στα εθνικά, δημοκρατικά ζητήματα και στους εθνικούς ανταγωνισμούς:

Οι διάφορες διεκδικήσεις της δημοκρατίας, μαζί και η αυτοδιάθεση, δεν είναι κάτι το απόλυτο, αλλά ένα μέρος του πανδημοκρατικού (σήμερα: πανσοσιαλιστικού) παγκόσμιου κινήματος. Μπορεί σε ορισμένες συγκεκριμένες περιπτώσεις το μέρος να έρχεται σε αντίθεση με το όλο και τότε πρέπει να απορρίπτεται. Μπορεί σε κάποια χώρα το δημοκρατικό κίνημα να είναι απλώς όργανο των κληρικών ή χρηματιστικών μοναρχικών ραδιουργιών των άλλων χωρών· τότε εμείς δεν πρέπει να υποστηρίζουμε αυτό το δοσμένο, συγκεκριμένο κίνημα, θα ήταν όμως γελοίο να πετάξουμε γι’ αυτό το λόγο το σύνθημα της δημοκρατίας από το πρόγραμμα της διεθνούς σοσιαλδημοκρατίας.[4]

  1. …για τον αγώνα των κομμουνιστών για την ήττα του «δικού τους» ιμπεριαλιστή:

Σ’ έναν αντιδραστικό πόλεμο μια επαναστατική τάξη δεν μπορεί παρά να εύχεται την ήττα της κυβέρνησής της.

Αυτό είναι αξίωμα. Και το αξίωμα αυτό το αμφισβητούν μόνο οι συνειδητοί οπαδοί ή οι ανίκανοι υπηρέτες των σοσιαλσοβινιστών.

[…] Επαναστατική δράση, όμως, ενάντια στην κυβέρνησή σου στη διάρκεια του πολέμου σημαίνει, αναμφισβήτητα, αναντίρρητα, όχι μόνο να εύχεσαι να ηττηθεί η κυβέρνησή σου αλλά και να συμβάλεις έμπρακτα σ’ αυτήν την ήττα.

[…] Επανάσταση σε καιρό πολέμου σημαίνει εμφύλιος πόλεμος, η μετατροπή, όμως του πολέμου των κυβερνήσεων σε εμφύλιο πόλεμο, από το ένα μέρος, διευκολύνεται από τις στρατιωτικές αποτυχίες (από την ‘ήττα΄) των κυβερνήσεων, ενώ, από το άλλο μέρος, είναι αδύνατο, τείνοντας στην πράξη προς μιας τέτοια μετατροπή να μη συμβάλεις έτσι στην ήττα.

[…] Το να παραιτείται κανείς από το σύνθημα της ήττας σημαίνει να μετατρέπει την επαναστατικότητά του σε κούφια φρασεολογία είτε σε καθαρή υποκρισία.

Και με τι μας προτείνουν να αντικαταστήσουμε το ‘σύνθημα’ της ήττας; Με το σύνθημα ‘ούτε νίκη, ούτε ήττα’. […] [5]

  1. Ένα δείγμα από το πως διαπράττεται σήμερα η ιμπεριαλιστική ληστεία, και για το πως μπορεί κάλλιστα να «ανεβαίνει το ΑΕΠ ή το εμπορικό πλεόνασμα» μιας χώρας, και ωστόσο αυτή να ληστεύεται το ίδιο ή και περισσότερο:

Ένα παράδειγμα της παγκοσμιοποιημένης ιεραρχικής εξειδίκευσης που εξετάζεται από τους συγγραφείς των ΔΑΑ (Σ.τ.Μ., Διεθνείς Αλυσίδες Αξίας, Global Value ChainsGVC) […] είναι η σχέση μεταξύ της Apple και των εργολάβων της. Η Apple, με έδρα την Καλιφόρνια, είναι μια μη κατασκευαστική εταιρεία που συχνά κατατάσσεται ως η πιο κερδοφόρα πολυεθνική εταιρεία στον κόσμο. Αναθέτει την άμεση παραγωγή ως επί το πλείστον στη Foxconn, μια γιγαντιαία εταιρεία με έδρα την Ταϊβάν. Για να αναφέρουμε ένα μόνο παράδειγμα έρευνας για ένα προϊόν της Apple, οι Milberg και Winkler δείχνουν ότι το 2010, η Apple εισήγαγε ολοκληρωμένα iPhones προς 179 δολάρια το καθένα από την Foxconn στην Κίνα και τα πωλούσε προς 600 δολάρια στη λιανική αγορά των ΗΠΑ. Συνολικά οι εξαγωγές iPhone από την Κίνα προς τις ΗΠΑ το 2009 ήταν 2 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το εισόδημα που έλαβαν η κινεζική εργασία και το κινεζικό κεφάλαιο από το σύνολο αυτό ήταν μόλις 73,3 εκατομμύρια δολάρια ή 3,6%.

Εξετάζοντας την αντίστοιχη κερδοφορία των δύο εταιρειών, μέχρι το 2014 η Foxconn κέρδισε 3,6 δισ. δολάρια κέρδη για περιουσιακά στοιχεία ύψους 78 δισ. δολαρίων (4,6% απόδοση του ενεργητικού –RoA, Σ.τ.Μ., Return on Assets). Τα κέρδη 37 δισ. δολαρίων της Apple εκείνο το έτος προήλθαν από 207 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία – 18% RoA – τέσσερις φορές υψηλότερο από ό,τι η Foxconn. Η Foxconn απασχολούσε περίπου 1,3 εκατομμύρια εργαζόμενους το 2014, δίνοντάς της κέρδος 2.768 δολάρια ανά εργαζόμενο που απασχολούσε. Οι 80.000 εργαζόμενοι της Apple απέφεραν στην εταιρεία 463.000 δολάρια κέρδος ανά εργαζόμενο, ή περίπου 167 φορές περισσότερο. Σε κάθε περίπτωση μιλάμε για κέρδος της εταιρείας ανά εργαζόμενο. Το πολύ διαφορετικό εισόδημα των ίδιων των εργαζομένων της Foxconn και της Apple αντιπροσωπεύει μια ακόμη τεράστια διαφορά.[6]

Ο πόλεμος και η κρίση στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα

Ο πόλεμος στην Ουκρανία μας φέρνει μπροστά στο ενδεχόμενο ενός Γ΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενός πολέμου που μέχρι στιγμής εκτυλισσόταν πιο συγκαλυμμένα, «διά αντιπροσώπων», αλλά πλέον αυξάνεται ο κίνδυνος να εξελιχθεί σε ανοιχτό, ίσως και πυρηνικό, πόλεμο.

Σε κάθε προηγούμενη ανάλογη στιγμή της ιστορίας, το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα  (δΚΚ στο εξής) γνώρισε μεγάλες διαμάχες, και διασπάσεις, όπως τη «χρεωκοπία» της Β΄ Κομμουνιστικής Διεθνούς, στις παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και τις ταλαντεύσεις προ του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι οποίες δεν επέτρεψαν το δΚΚ να εμποδίσει αποτελεσματικά την άνοδο του φασισμού/ναζισμού, και των οποίων η διόρθωση οδήγησε τελικά στην ήττα του, και στην εξάπλωση του σοσιαλισμού σε μεγάλο μέρος του κόσμου.

Η σημερινή συγκυρία βρίσκει το δΚΚ σε ιστορική κρίση. Επομένως, δε θα περίμενε κανείς να είναι η κατάσταση καλύτερη. Αυτό φαίνεται με μια ματιά στις ανακοινώσεις των κομμουνιστικών κομμάτων για τον εν εξελίξει πόλεμο. Δεν λείπουν ορισμένες ακραίες φωνές ως προς το μονοδιάστατο ή άνισο της κριτικής έναντι της Ρωσίας, όπως και μερικές αντίθετες, οι οποίες εστιάζουν στο δίκαιο της Ρωσίας ως προς κάποιες από τις πλευρές του πολέμου.

Η πλειοψηφία, ωστόσο, των ανακοινώσεων στην ιστοσελίδα solidnet.org αποτελούν μια παραλλαγή μιας θέσης, η οποία

  • έχει ως κοινό τόπο την ανοιχτή καταδίκη της ρωσικής επέμβασης
  • και την απαίτηση για την απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων από την Ουκρανία,
  • και για μια ειρηνική/διπλωματική λύση,
  • ή την αναφορά στη σοσιαλιστική επανάσταση ως μόνη λύση,
  • ενώ διαφέρουν στον βαθμό που αναφέρονται στις ευθύνες του ευρωατλαντικού ιμπεριαλισμού για την κλιμάκωση των «ανταγωνισμών», και γενικότερα, στο πως μοιράζουν την ευθύνη αυτή, με την αντίστοιχη του ρωσικού αστικού εθνικισμού.

Άλλοτε το αίτημα της ρωσικής απόσυρσης από την Ουκρανία στέκεται μόνο του, χωρίς αναφορά στους όρους της ειρήνης, στην ουσία στηρίζοντας απροκάλυπτα τη νατοϊκή πλευρά, και άλλοτε έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τους προτεινόμενους όρους της ειρήνης, που – τυχαία; – αντιστοιχούν λίγο – πολύ στις ρωσικές αιτιάσεις, κυρίως αυτές για ουδετερότητα της Ουκρανίας και της μη ένταξής της στο ΝΑΤΟ!

Θα χαρακτηρίσουμε αυτή τη θέση ως «κεντριστική», διότι πατάει σε δύο βάρκες:

  • Από τη μια, είναι η βάρκα της πραγματικότητας της εξάπλωσης του ΝΑΤΟ, των συνεχών πολέμων του ευρωατλανικού ιμπεριαλισμού για την εγκαθίδρυση της «νέας τάξης πραγμάτων» από το 1990 μέχρι σήμερα, αλλά και της ίδιας της πρόσφατης ιστορίας στην Ουκρανία με το πραξικόπημα του 2014, τον πόλεμο και την εθνική καταπίεση εναντίον των ανατολικών – ρωσόφωνων κατά πλειοψηφία – περιοχών, την ενσωμάτωση του ναζισμού ως επίσημη κρατική ιδεολογία και πρακτική των σωμάτων ασφαλείας της χώρας αυτής, την αθέτηση των συμφωνιών του Μινσκ από την ουκρανική πλευρά, ενώ φτάνουν οι θέσεις αυτές να παραδέχονται ότι όλα αυτά είναι μέρος μιας στρατηγικής περικύκλωσης, περιορισμού ή και ηγεμόνευσης, έως και καθυπόταξης, ή και διαμελισμού των χωρών της Ευρασίας (αρχικά της Ρωσίας, στη συνέχεια του Ιράν, της Συρίας κοκ, με τελικό στόχο την Κίνα).
  • Από την άλλη βάρκα, στο ερώτημα του τελικά «ποιας πολιτικής συνέχεια είναι αυτός ο πόλεμος», που οδηγεί στον χαρακτηρισμό του πολέμου αυτού ως «ιμπεριαλιστικού και άδικου και από τις δύο πλευρές», όλα αυτά ξεχνιούνται, ή χαρακτηρίζονται ως «προσχήματα». Στη θέση τους μπαίνουν άδειες, γενικές φράσεις περί «ενδο-ιμπεριαλιστικών/καπιταλιστικών ανταγωνισμών», «(ξανα)μοιράσματος σφαιρών επιρροής», «σχεδίων αποκατάστασης της ρωσικής αυτοκρατορίας», με αόριστες αναφορές στον πλούτο της Ουκρανίας, ή στον εθνικιστικό λόγο εκπροσώπων της ρωσικής αστικής τάξης. Ακόμη περιμένουμε μια σοβαρή ανάλυση που να καταδεικνύει ποιοι τέτοιοι στόχοι εξηγούν την επιλογή της Ρωσίας για μια τέτοιας έκτασης αντιπαράθεση με όλον τον δυτικό κόσμο, τη διάρρηξη των σχέσεών της με την ΕΕ, την ακύρωση του αγωγού Nord Stream 2 που ήταν έτοιμος να λειτουργήσει, την απομόνωσή της από τις παγκόσμιες αγορές λόγω των κυρώσεων στο βαθμό – βέβαια – που αυτές θα πετύχουν τον σκοπό τους, κοκ…

Πατώντας στις δύο αυτές βάρκες, το τελικό αίτημα ή σύνθημα για την έκβαση ή τερματισμό του πολέμου, ή για τη στάση των κομμουνιστών απέναντί του, πέφτει σε μια θάλασσα αντιφάσεων. Το τελικό αποτέλεσμα είναι μια πολιτική που είναι «συμβατή» τελικά με την κυρίαρχη ιδεολογία και τη στρατηγική των ιμπεριαλιστικών αστικών τάξεων των χωρών μας, δηλ. των χωρών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Ας σκεφτούμε πόσο διαφορετικά είναι τα πρακτικά πολιτικά αποτελέσματα καθεμιάς από τις παρακάτω τρεις εναλλακτικές εκδοχές:

  • Η αιτία του πολέμου, η «πολιτική της οποίας αποτελεί συνέχεια ο πόλεμος», είναι η στρατηγική του ευρω-ατλαντικού ιμπεριαλισμού περικύκλωσης, περιορισμού ή και ηγεμόνευσης, έως και καθυπόταξης ή και διαμελισμού των χωρών της Ευρασίας.

Η΄

Η αιτία του πολέμου είναι (εξίσου, ή σε συνδυασμό, ίσως, με την παραπάνω) η προσπάθεια της Ρωσίας να αναδιατάξει/ανακτήσεις σφαίρες επιρροής της, ώστε να αναδειχθεί/επιβεβαιωθεί ως (νέα) ιμπεριαλιστική δύναμη, να καταπιέσει τους Ουκρανούς, και να ληστεύσει τον πλούτο της Ουκρανίας.

  • Οφείλουμε, ως κομμουνιστές, να αγωνιστούμε για την ήττα του «δικού μας» ιμπεριαλιστή, ακολουθώντας την προτροπή του Λένιν (ότι και να είναι/κάνουν οι άλλες δυνάμεις, βλ. παράθεμα 4).

Η΄

«Δε διαλέγουμε ιμπεριαλιστικό πόλο/άξονα ή το ‘μικρότερο κακό’». Δε μας ενδιαφέρει το αποτέλεσμα του πολέμου. Απλά αγωνιζόμαστε ενάντια στον ιμπεριαλιστή που μας έτυχε στα πλαίσια ενός γεωγραφικού/εθνικού καταμερισμού.

  • Δείτε τι κάνουν οι Ρώσοι στους Ουκρανούς (άμαχους), τη βαρβαρότητα του πολέμου που εξαπέλυσαν εναντίον τους (στο οποίο εύκολα η αστική τάξη θα προσθέσει ότι χρειαζόμαστε την προστασία του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, πχ., στην Ελλάδα, ενάντια στην αντίστοιχη «βαρβαρότητα» των Τούρκων, που είναι κι αυτοί «ανατολίτες»…).

Η΄

Δείτε τι παθαίνει ένας λαός, όταν ανέχεται μια άκρως εθνικιστική, ή και ναζιστική κυβέρνηση, η οποία τον μετατρέπει σε ΝΑΤΟϊκό προτεκτοράτο, και αιχμή του δόρατος της ιμπεριαλιστικής στρατηγικής. Να γιατί η ένταξη στο ΝΑΤΟ και η υποταγή στους σχεδιασμούς του αποτελεί θανάσιμο κίνδυνο και για τον δικό μας λαό!

Πέρα από το κατά πόσο αντιστοιχεί στην πραγματικότητα η κάθε εναλλακτική εκδοχή, κάτι για το οποίο χρειάζεται συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης, και όχι αοριστίες, οι πολιτικές διαφορές είναι εμφανείς.

Μάλιστα, ζούμε σε μια εποχή που η κατάσταση του αντιιμπεριαλιστικού, λαϊκού κινήματος στις χώρες μας δεν επιτρέπει προσδοκίες για νίκες με άμεσο αντίκρισμα για τους λαούς της Ουκρανίας. Πχ. πολιτικοί στόχοι όπως η έξοδος από το ΝΑΤΟ ή η διάλυσή του, ή ακόμη και η απεμπλοκή της χώρας μας από τον πόλεμο, ακούγονται πιο πολύ ως ακίνδυνα ευχολόγια σήμερα, παρά ως άμεσες δυνατότητες. Οι χώρες μας έμπρακτα υποστηρίζουν και καθοδηγούν τους Ουκρανούς να πολεμήσουν «μέχρι τελευταίας σταγόνας» του αίματός …τους…, ενώ εμείς αποτυγχάνουμε να τις εμποδίσουμε. Οπότε, η πολιτική ζύμωση της μιας ή της άλλης εκδοχής από τις παραπάνω, το κατά πόσο συμπλέουμε με ή αντιπαλεύουμε την κυρίαρχη προπαγάνδα, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, και αναδεικνύεται σε όρο ανασυγκρότησης του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος στις χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Σε κάθε περίπτωση, για να εξηγηθεί η στάση του κάθε κόμματος πρέπει να συνεκτιμηθούν:

  • η θέση της αντίστοιχης χώρας στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα διακρατικών σχέσεων εκμετάλλευσης και καταπίεσης,
  • η κατάσταση της ταξικής πάλης στο εσωτερικό της κάθε χώρας,
  • και η σχετική δύναμη του κάθε κόμματος,
  • το πως όλα αυτά, εν τέλει, καθορίζουν τους περιορισμούς, τις θέσεις και τα πολιτικά καθήκοντα κάθε κόμματος.

Δεν μπορούμε να αναφερθούμε αναλυτικά και ανά χώρα στους παράγοντες αυτούς στο παρόν άρθρο. Σε κάθε περίπτωση, απουσιάζει, δυστυχώς, μια σύγχρονη Κομμουνιστική Διεθνής, η οποία να μπορεί να ενοποιήσει τις επιμέρους οπτικές με βάση το συμφέρον του διεθνούς προλεταριάτου.

Εργατική αριστοκρατία, μικροαστισμός και οπορτουνισμός στο εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα των ιμπεριαλιστικών χωρών (και σε κάποια προτεκτοράτα τους…)

Ωστόσο, ιδιαίτερη κοινωνικοπολιτική, αλλά και ηθική, διάσταση αποκτά το ζήτημα αυτό, στις περιπτώσεις που ο κεντρισμός, ή και η μονομερής καταδίκη της Ρωσίας, συμπλέουν – έστω έμμεσα – με τη στρατηγική της εκάστοτε εθνικής αστικής τάξης, ιδιαίτερα των ιμπεριαλιστικών χωρών και των προτεκτοράτων τους, όπως καταδείξαμε παραπάνω. Τότε, στην ουσία αποτελούν έκφραση ενός – κεκαλυμμένου, ίσως, μέσα από γενικόλογες πασιφιστικές ή «επαναστατικές» εκφράσεις – σοσιαλσωβινισμού (δηλ. σοσιαλιστικού εθνικισμού, ή εθνικισμού με σοσιαλιστικό μανδύα, βλ. παράθεμα 1 παραπάνω).

Ο τελευταίος, όπως και κάθε είδος οπορτουνισμού, ως ρεύμα στο δΚΚ, έχει την υλική του βάση στην εργατική αριστοκρατία και τον μικροαστισμό, που μπορούν και αναπτύσσονται κυρίως στις πιο πλούσιες χώρες του κόσμου. Πρόκειται για σχετικά μαζικό πολιτικό φαινόμενο επίδρασης της κυρίαρχης ιδεολογίας στις γραμμές του λαϊκού κινήματος, «μεταμφιεσμένης» με αριστερή, πασιφιστική ή κομμουνιστική φρασεολογία. Εκτυλίσσεται σε μεγάλο βαθμό ασυνείδητα, ως θέσεις που εμφανίζονται ως «επαναστατικές», αλλά στην πραγματικότητα οδηγούνε σε στάσεις πιο «βολικές», οι οποίες αποφεύγουν να έρθουν σε ευθεία αντίθεση με την αστική πολιτική.

Οι χώρες με μαζικά κοινωνικά φαινόμενα εργατικής αριστοκρατίας και μικροαστισμού δεν μπορούν παρά να είναι οι ιμπεριαλιστικές χώρες, και οι σύμμαχοί τους, ή «ιμπεριαλιστές – κουρελούδες», δηλ. όσες χώρες διαθέτουν και το πλεόνασμα εκείνο που μπορεί να αφεθεί να πέσει σαν «ψίχουλα από το τραπέζι» της ιμπεριαλιστικής ληστείας (βλ. το παράθεμα 2). Αυτό ισχύει είτε είναι «μεγάλες» δυνάμεις, και καθορίζουν την παγκόσμια ιμπεριαλιστική στρατηγική, είτε απλά ακολουθούν και πλουτίζουν από αυτήν.

Το «μεγάλο» εδώ, αναφέρεται σε μεγάλες ληστείες, όπως κάνει σαφές ο Λένιν στο παράθεμα 1, κι όχι γενικά και αόριστα σε μεγάλες χώρες. Αντίθετα, μερικές από τις μεγαλύτερες χώρες στον κόσμο αποτελούν και τους τόπους όπου διαπράττονται οι «μεγάλες» αυτές ληστείες, εις βάρος της πλειοψηφίας των λαών του κόσμου, δηλ. είναι τα θύματα της ληστείας. Χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, το Πακιστάν, το Ιράν, η Βραζιλία, το Μεξικό, η Αργεντινή, και η Ν. Αφρική, έχουν μεγάλη έκταση και πληθυσμό, λίγο – πολύ αντίστοιχα μεγάλο κρατικό μηχανισμό και στρατό, ενώ 4 από αυτές κατέχουν και πυρηνικά όπλα. Τα εθνικά τους μονοπώλια – σε μεγάλο βαθμό κρατικά στη Ρωσία και στην Κίνα –  επίσης είναι μεγάλα, ακόμη και αν δρουν κυρίως, ή και αποκλειστικά, στην εσωτερική τους αγορά, καθώς η τελευταία είναι αντίστοιχη με το μέγεθος των χωρών αυτών. Ωστόσο, σε έναν κυρίως καπιταλιστικό – πλέον – κόσμο, χωρίς αποικίες ή «μισοφεουδαρχικές» αυτοκρατορίες, όπως η Ρωσία της εποχής του Λένιν, ο όρος «εκμετάλλευση» σχετίζεται με τον τρόπο που παράγεται, κυκλοφορεί και διανέμεται η υπεραξία στη διεθνή αγορά, κι εκεί, όλες αυτές οι χώρες πληρώνουν «φόρο υποτέλειας» με τη μια ή την άλλη μορφή προς τις πραγματικά ιμπεριαλιστικές χώρες.

Ενδεικτικά, ας συγκρίνει ο αναγνώστης δύο παγκόσμιους χάρτες. Αυτόν του κατά κεφαλήν εισοδήματος για το 2018, από τη Wikipedia, και αυτόν με τις χώρες που έχουν επιβάλλει κυρώσεις στην Ρωσία σήμερα, λόγω του πολέμου (Εικόνα 1 από το πολύ καλό ρεπορτάζ του Μ. Παναγιωτάκη στο Κοσμοδρόμιο), και ως μέρος ενός οικονομικού πολέμου εναντίον της. Η ομοιότητα των χωρών που επιτίθενται στη Ρωσία, είτε με την έμμεση συμμετοχή τους στον πόλεμο στην Ουκρανία, είτε με τον οικονομικό πόλεμο των κυρώσεων, με τις πλουσιότερες και ισχυρότερες χώρες του κόσμου, είναι πασιφανής.

 

Εικόνα 1. Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα κατά κεφαλήν για το 2018 σε δολάρια ΗΠΑ (Wikipedia).

Εικόνα 2. Χάρτης των χωρών (μπλε) που έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία (κόκκινο).

Περαιτέρω στοιχεία για το ποιες είναι οι ιμπεριαλιστικές χώρες σήμερα θα αναφέρουμε σύντομα σε μελέτη, η οποία αξιοποιεί στοιχεία από το διεθνές εμπόριο, τους μισθούς, και τις ροές κεφαλαίων, μέσα από μελέτες μαρξιστών επιστημόνων της πολιτικής οικονομίας, από διαφορετικές ιδεολογικές σχολές, που στηρίζονται σε διαφορετικές παραδοχές και μεθοδολογίες [7]. Όλοι οι συγγραφείς συγκλίνουν στο ότι ούτε η Ρωσία, ούτε η Κίνα είναι τέτοιες χώρες, διότι, πολύ απλά, μια συγκεκριμένη ανάλυση των οικονομικών και πολιτικών σχέσεών τους με τις άλλες χώρες του κόσμου, αποδεικνύει ότι όχι μόνο – γενικά μιλώντας – δεν καταπιέζουν εθνικά άλλους λαούς, κράτη και εθνότητες, προκειμένου να τους εκμεταλλευτούν οικονομικά, ή – εν πάσει περιπτώσει – δεν το κάνουν στον βαθμό του «μεγάλου ληστή του κόσμου», αλλά είναι και οι ίδιες – κυρίως – εκμεταλλευόμενες από τις ιμπεριαλιστικές χώρες (ειδικά η Κίνα, βλ. και το παράθεμα 5).

Αυτό αναγνωρίζεται, όπως θα δούμε στη συνέχεια, από εκείνους τους λαούς, κυβερνήσεις, και αντίστοιχα κομμουνιστικά κόμματα, που δίνουν έμπρακτα τον αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό, και ειδικότερα από την Επαναστατική Κυβέρνηση της Κούβας, στην οποία θα επικεντρώσουμε.

Το συμφέρον των λαών του κόσμου, όπως αντικατοπτρίζεται στη θέση της Επαναστατικής Κυβέρνησης της Κούβας

Στο παρόν, καλούμε τον αναγνώστη απλά να συγκρίνει την κεντριστική θέση, όπως πχ αυτή εκφράζεται σήμερα από τις μεγαλύτερες ελληνικές κομμουνιστικές οργανώσεις και κόμματα (ΚΚΕΝΑΡ/ΑΝΤΑΡΣΥΑ), με τη θέση που εξέφρασε η Επαναστατική Κυβέρνηση της Κούβας.

Συγκεκριμένα, στη δήλωση της Επαναστατικής Κυβέρνησης της Κούβας, αλλά και σε άρθρο γνώμης («γραμμής»;), και τα δύο από το επίσημο όργανο του ΚΚ Κούβας, την Granma (τα παραθέτουμε στο τέλος του κειμένου), γίνονται σαφή – με δικά μας λόγια –  τα εξής:

  • υπάρχει αναφορά σε καπιταλιστικές δυνάμεις που δε δέχονται την παγκόσμια ηγεμονία των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, και όχι σε «ενδο-ιμπεριαλιστικές» αντιθέσεις, δηλ. αντιθέσεις ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικές δυνάμεις,
  • υπάρχει αναφορά στους σύγχρονους «αντιαποικιακούς» αγώνες των λαών,
  • υπάρχει αναλυτική αναφορά στις δίκαιες πλευρές του πολέμου από την πλευρά της Ρωσίας, με έμφαση στο ζήτημα της εθνικής της ασφάλειας από την επέκταση του ΝΑΤΟ,
  • καθίσταται η επέκταση του ΝΑΤΟ και η πολιτική των ΗΠΑ, ως η «πολιτική της οποίας η συνέχεια είναι αυτός ο πόλεμος»,
  • γίνεται ήπια κριτική στην Ρωσία για έναν πόλεμο που θα μπορούσε να αποφευχθεί, και για την καταπάτηση του διεθνούς δικαίου, με την επισήμανση ότι η Κούβα υποστηρίζει το διεθνές δίκαιο, διότι αποτελεί εργαλείο άμυνας των μικρών και αδύναμων χωρών ενάντια στην εθνική καταπίεση,
  • υποστηρίζεται μια ειρηνική, διπλωματική λύση, τις βασικές πλευρές της οποίας καθορίζει, όμως, όλη η προηγούμενη τοποθέτηση.

Εδώ, λοιπόν, προκύπτει ένα αβίαστο ερώτημα: ποια είναι η επαναστατική θέση και ποια η οπορτουνιστική/σοσιαλσωβινιστική; Του ΚΚ Κούβας, ή η κεντριστική του ΚΚΕ και άλλων κομμουνιστικών κομμάτων, πόσο μάλλον των κομμάτων που αναφέρονται μονομερώς ενάντια στον «πόλεμο του Πούτιν», κυρίως αυτών από τις ιμπεριαλιστικές χώρες; Ποια εκφράζει καλύτερα τα συμφέροντα του διεθνούς προλεταριάτου και μπορεί να αποτελέσει οδηγό για το δΚΚ στον επερχόμενο Γ΄ ΠΠ, όπως και αν αυτός εκδηλωθεί, με τη μία ή την άλλη μορφή;

Από τη μια, έχουμε κόμματα που αποτελούν μέρος του προβλήματος της κρίσης του δΚΚ, και της κατάστασης διάλυσης του εργατικού κινήματος, στη βάση μαζικών πολιτικών (οπορτουνισμός) και κοινωνικών (εργατική αριστοκρατία – μικροαστισμός) φαινομένων, όπως τα περιγράψαμε παραπάνω. Από την άλλη, έχουμε ένα κόμμα, μιας επαναστατικής κυβέρνησης, η οποία εξαναγκάζεται σε έναν συνεχή πόλεμο με τον ιμπεριαλισμό, και καταφέρνει να αντέχει, διατηρώντας την ενότητα του λαού της.

Θα μπορούσε να κάνει κανείς κριτική στη δήλωση της επαναστατικής αυτής κυβέρνησης. Θα μπορούσε, πχ να πει, και δικαιολογημένα, ότι η Κούβα έχει ανάγκη την υποστήριξη της Ρωσίας, αλλά και της Κίνας, για να ανταπεξέλθει στον πόλεμο που της κάνουν οι ΗΠΑ, η ΕΕ, και οι άλλες ιμπεριαλιστικές χώρες. Ενώ, αντίθετα, κόμματα όπως το ΚΚΕ δεν έχουν τέτοιες «εξαρτήσεις»… Πράγματι, χωρίς αυτές τις «εξαρτήσεις» του …πραγματικού αντιιμπεριαλιστικού αγώνα, το ΚΚ Κούβας θα μπορούσε να κάνει πιο σκληρή κριτική στον ρωσικό αστικό εθνικισμό, και στις δικές του επιδιώξεις, οι οποίες πιθανόν ξεφεύγουν των όποιων δίκαιων επιδιώξεων εντοπίζει το ΚΚ Κούβας.

Στην ουσία, όμως, ένα τέτοιο επιχείρημα αποκαλύπτει τη συγκεκριμένη πραγματικότητα, επί της οποίας συζητάμε: η Κίνα και η Ρωσία δεν απειλούν την εθνική ανεξαρτησία της Κούβας, οι σχέσεις τους μαζί της είναι πολύ πιο ισότιμες από ότι οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ, την ΕΕ, και τις άλλες ιμπεριαλιστικές χώρες (αν και όχι απαραίτητα απόλυτα ισότιμες, και σχεδόν σίγουρα όχι στη βάση της διεθνιστικής αλληλεγγύης). Η Κούβα δε σχετίζεται με την Ρωσία και την Κίνα με όρους ιμπεριαλιστικής ληστείας και καταπίεσης, άσχετα από τις φιλοδοξίες, τα «όνειρα», ή τους όποιους σχεδιασμούς των κυρίαρχων τάξεων ή στρωμάτων της καπιταλιστικής Ρωσίας και της – σε οπισθοδρομική μετάβαση προς τον καπιταλισμό – Κίνας. Για την Κούβα, η επιλογή της δεν είναι «επιλογή ιμπεριαλιστή», ή του «μικρότερου κακού», αλλά του «μεγαλύτερου καλού» για την επανάσταση στη νησιωτική αυτή χώρα, όχι «υπό ξένη σημαία», αλλά υπό τη σημαία της επανάστασης αυτής!

Ας κάνουμε τον κόπο τώρα να περιδιαβούμε τον κόσμο ολόκληρο, και ας μετρήσουμε τα θύματα του ιμπεριαλισμού, και πόσες χώρες έχουν να κερδίσουν από οποιαδήποτε ήττα του, αδυνάτισμά του, βάθεμα της χρονίζουσας σήψης και κρίσης του. Τότε θα δούμε ότι σαν την Κούβα, μάλλον, πρέπει να σκέφτονται και οι λαοί στη Βενεζουέλα, στη Βολιβία, στην Κολομβία, στη Χιλή, στο Εκουαδόρ, στην Συρία, στο Ιράν, στη Λιβύη, στα Βαλκάνια, στην Παλαιστίνη, στο Ιράν, στην Υεμένη, γιατί όχι και στη χώρα μας, στην Ελλάδα της κρίσης, των μνημονίων, της νατοϊκής χούντας, και της εθνικής τραγωδίας της Κύπρου.

Ας δούμε, αντίθετα, πόσοι και ποιοι λαοί αντιλαμβάνονται σήμερα ως κίνδυνο, ως ληστές και καταπιεστές, τη Ρωσία και την Κίνα, πόσοι και ποιοι ανησυχούν για μια τέτοια προοπτική στο άμεσο ή κοντινό μέλλον… Γενικά, μιλώντας, οι λαοί, όταν τουλάχιστον δεν τρώνε από τα «ψίχουλα», ή δεν έχουν πέσει θύματα του μαζικού εκφασισμού και εθνικισμού, νιώθουν στο πετσί τους την ιμπεριαλιστική καταπίεση και ληστεία, και ξέρουν να την αναγνωρίζουν.

Αν τα κάνουμε αυτά, εν τέλει, θα καταλάβουμε ποιο είναι το συμφέρον του διεθνούς προλεταριάτου, και ποια κομμουνιστικά κόμματα το εξυπηρετούν, και ποια το προδίδουν με «επαναστατικές», πασιφιστικές, ή άλλες γενικές φρασούλες.

Μερικά πολιτικά συμπεράσματα

Και η Ουκρανία; Ο Ουκρανικός λαός; Αξίζει λιγότερο από τον λαό της Κούβας, ή της Συρίας κοκ;

Πέρα από το παραπάνω παράθεμα 3 του Λένιν, το οποίο μας υπενθυμίζει από ποια παγκόσμια σκοπιά κρίνουμε και τα διάφορα εθνικά κινήματα των καταπιεσμένων λαών, και στην ειδική περίπτωση της Ουκρανίας χρειάζεται μια πιο λεπτομερής, συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης, την οποία αναβάλουμε για επόμενη δημοσίευση.

Προς το παρόν, από μια «παγκόσμια» οπτική, έχουμε να πούμε ότι στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των εθνών δεν συμπεριλαμβάνουμε την «ελεύθερη» – δήθεν – «επιλογή», για ένταξη στο ΝΑΤΟ, και δημιουργία ενός προτεκτοράτου, ως αιχμή του δόρατος της στρατηγικής του ιμπεριαλισμού για ξεπέρασμα της κρίσης του μέσω της υποταγής της Ευρασίας, και εν τέλει, ολόκληρου του κόσμου. Πρόκειται για  την ολοκλήρωση του σχεδίου του ιμπεριαλισμού για τη «νέα τάξη πραγμάτων» (να μια φράση που ξεχάστηκε από τον «Ριζοσπάστη» εδώ και αρκετά χρόνια…), το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή με την ανατροπή του σοσιαλισμού στην ανατολική Ευρώπη. Το ίδιο θα λέγαμε και για το «δικαίωμα ένταξης» στον ναζιστικό/φασιστικό άξονα προ του Β΄ ΠΠ.

Εννοείται, επίσης, ότι η δημοκρατία δεν εξάγεται, και κανείς λαός δεν θα απελευθερωθεί από τους καπιταλιστές. Αυτό ισχύει ακόμη και για τους καπιταλιστές πχ της Βενεζουέλας, οι οποίοι μπορεί να ανέχονται ή να συμμαχούν με την μπολιβαριανή κυβέρνηση, ενάντια στη φιλο-ιμπεριαλιστική βενεζουελάνικη αστική τάξη. Ισχύει ακόμη περισσότερο για τη ρωσική, σε μεγάλο βαθμό μονοπωλιακή και παρασιτική, αστική τάξη.

  • Η κοινωνική απελευθέρωση, και ταυτόχρονα πλήρης εθνική απελευθέρωση, είναι υπόθεση των λαών, και ιδίως της εργατικής τάξης. Αυτοί είναι οι μόνοι αντιιμπεριαλιστές, με τη στρατηγική έννοια, αυτοί που στρέφονται ενάντια στον ιμπεριαλισμό γενικά, δηλ. ενάντια στον σύγχρονο καπιταλισμό.
  • Η πάλη των αστικών τάξεων για εθνική αυτοδιάθεση/ανεξαρτησία είναι πάντα μερική, και πάντα αφορά το «δικαίωμα κάθε αστικής τάξης να εκμεταλλεύεται η ίδια – κι όχι οι ιμπεριαλιστές – τη ‘δική της’ εργατική τάξη».
  • Η – πραγματικά ανεξάρτητη – στρατηγική, όμως, δεν εμπόδιζε ποτέ τους κομμουνιστές να έχουμε και μια σωστή τακτική που να εξυπηρετεί αυτήν τη στρατηγική, ώστε να εκμεταλλευόμαστε όλες αυτές τις επιμέρους αντιθέσεις του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος.

Αλήθεια, σήμερα, η στρατηγική ανεξαρτησία των κομμουνιστών των χωρών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ από ποιον κινδυνεύει; Από τους «πράκτορες των Ρώσων και των Κινέζων», ή από την επίδραση της κυρίαρχης ιδεολογίας στις γραμμές μας; Ενδεικτικά, η κυρίαρχη ιδεολογία και πολιτική, την οποία κομίζει στο εργατικό κίνημα «μεταμφιεσμένη» σε πασιφισμό ο οπορτουνισμός, κοντεύει – στην «καθαρή» αστική της εκδοχή –  να απαγορεύσει μέχρι και τον …Τσαϊκόφσκι. Εξάλλου, μια άποψη σαν αυτή που κατατίθεται εδώ είναι ήδη παράνομη σε κάποιες χώρες της ΕΕ, στα πλαίσια της προετοιμασίας των λαών για τον Γ΄ ΠΠ, ακριβώς διότι εκλαμβάνεται ως «φιλορωσική προδοσία» από τις (φιλο-)ιμπεριαλιστικές αστικές τάξεις… Αυτά ασκούν ασυνείδητη πίεση σε όλους μας, καλύτερη από τη δουλειά οποιουδήποτε «ρώσου ή κινέζου πράκτορα»…

Η θέση του Συλλόγου μας

Ευτυχώς, ο Σύλλογος Μαρξ. Σκέψης «Γ. Κορδάτος» μπορεί να ισχυρίζεται ότι σε αυτά τα διλήμματα έχει κρατηθεί από τη σωστή πλευρά του «Ρουβικώνα». Στη σχετική ανακοίνωση του Συλλόγου μας αναφέρουμε χαρακτηριστικά (οι τονισμοί και υπογραμμίσεις είναι πάντα του υπογράφοντος):

«[…] Η ευθύνη για τις εξελίξεις αυτές βαραίνει κατά κύριο λόγο τον ευρωατλαντικό ιμπεριαλισμό, και ιδιαίτερα την ηγεμονική ιμπεριαλιστική δύναμη των ΗΠΑ και την περί αυτής συμμαχία του ΝΑΤΟ. Στις συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης και όξυνσης του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων, η ευθύνη αυτή συνίσταται στη δική τους στρατηγική οικονομικής απομόνωσης και στρατιωτικής περικύκλωσης των χωρών της Ευρασίας που δεν υποτάσσονται στην ισχύ τους ή που θέλουν να διεκδικήσουν ηγετική θέση στο σύστημα του ιμπεριαλισμού. Η στρατηγική αυτή αποτελεί έκφραση της μακρόχρονης υφεσιακής και κρισιακής κατάστασης στην οποία βρίσκεται το διεθνές καπιταλιστικό σύστημα τα τελευταία χρόνια. Ο ευρωατλαντικός ιμπεριαλισμός επιχειρεί να καθυποτάξει και να εκμεταλλευτεί το σύνολο του κόσμου ως μια διέξοδο από την κρίση αυτή.

[…] Η καπιταλιστική Ρωσία δεν είναι άμοιρη ευθυνών για τις εξελίξεις αυτές.

Από τη μια, οι ενέργειές της, και ιδιαίτερα η, αρχικά κεκαλυμμένη, και πλέον ανοιχτή, ολομέτωπη, στρατιωτική εμπλοκή, που ακολούθησε την πρόσφατη αναγνώριση της απόσχισης των «Λαϊκών Δημοκρατικών» του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ, αλλά και η προηγούμενη ενσωμάτωση της Κριμαίας, μπορούν να δικαιολογηθούν στα πλαίσια της άμυνας και ασφάλειας της επικράτειάς της, σε μια εποχή που η στρατιωτική τεχνολογία επιδεινώνει απειλές που μπορεί να προέρχονται και έξω από τα σύνορα ενός κράτους, από γειτνιάζουσες περιοχές. Ούτε μπορεί κανείς να παραβλέψει την κατάσταση στην οποία έζησε ο ρωσικός λαός τα πρώτα χρόνια μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού, όταν παραδόθηκε η κρατική εξουσία στους ολιγάρχες και στα μονοπώλια των ιμπεριαλιστικών κρατών.

Επίσης, δεν μπορεί να παραγνωρίζεται, ότι εδώ που φτάσανε τα πράγματα, οι ενέργειες αυτές μάλλον βρίσκουν μια ισχυρά πλειοψηφική υποστήριξη από τους λαούς των περιοχών της ανατολικής Ουκρανίας (με χαρακτηριστικό παράδειγμα το αποτέλεσμα του σχετικού δημοψηφίσματος στην Κριμαία). Οι λαοί αυτοί βρίσκονταν υπό τον κίνδυνο, είτε εθνικής καταπίεσης από το φιλο-ναζιστικό ακροδεξιό καθεστώς της δυτικής Ουκρανίας, αν δεν εξεγείρονταν και δεν αντιστέκονταν, είτε υπό θανάσιμο κίνδυνο αντιμετωπίζοντας έναν ουκρανικό στρατό σημαντικά ενισχυμένο από νατοϊκούς εξοπλισμούς, μισθοφόρους και νεοναζιστικά εθελοντικά τάγματα. Ούτε μπορεί να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η στρατιωτική -και ενίοτε οικονομική- συμμαχία με τη Ρωσία επιτρέπει μια σειρά αδύναμων χωρών (Συρία, Βενεζουέλα κοκ) να αντιστέκονται στον ιμπεριαλισμό με σχετική επιτυχία, διατηρώντας σε κάποιο βαθμό την εθνική τους ανεξαρτησία.

Από την άλλη, οι ενέργειες αυτές της ρωσικής ολιγαρχίας δεν αποτελούν μέρος του αντι-ιμπεριαλιστικού αγώνα και της διεθνιστικής αλληλεγγύης των λαών. Ο στρατηγικός σκοπός της ρωσικής ολιγαρχίας είναι η όσο το δυνατόν πιο ισότιμη συμμετοχή στη διεθνή, καπιταλιστική αγορά. Ειδικότερα, η εξάρτηση από τη ρωσική εξουσία πιθανόν θα βάλει τέλος σε οποιαδήποτε προοπτική κοινωνικής απελευθέρωσης των λαών της ανατολικής Ουκρανίας άνοιξε η εξέγερσή τους στα πρώτα της στάδια.

Επιπλέον, η ιστορία θα δείξει κατά πόσο εξαντλήθηκαν από όλες τις πλευρές οι πιθανότητες μιας ειρηνικής, διπλωματικής λύσης, όπως αυτή που προκαθόριζαν οι συμφωνίες του Μινσκ, […]

Άλλωστε, ενώ το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα είναι από θέση αρχής υπέρ του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης των λαών που υπόκεινται σε εθνική καταπίεση, λαμβάνει κριτική θέση υπέρ ή κατά κάθε συγκεκριμένης εφαρμογής του δικαιώματος αυτού, λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα του διεθνούς αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό και υπέρ του σοσιαλισμού. Από αυτήν την άποψη, οι σημερινές εξελίξεις πρέπει να ιδωθούν και από την σκοπιά της ιστορικής αδυναμίας του διεθνούς αντιιμπεριαλιστικού και κομμουνιστικού κινήματος να επιβάλλει μια άλλη λύση, πιο ειρηνική, και πιο συμβατή με τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα των λαών της περιοχής και ευρύτερα.

Σε κάθε περίπτωση, η νίκη ενάντια στον ιμπεριαλισμό, και η προοπτική του σοσιαλισμού, περνά αναγκαστικά μέσα από την ήττα της στρατηγικής του ευρωατλαντικού ιμπεριαλισμού, ο οποίος ηγεμονεύει σήμερα στον κόσμο, και ειδικότερα στην Ευρώπη και στην ίδια τη χώρα μας, η οποία βρίσκεται υπό στενή εξάρτηση από αυτόν.

[…]

»

Το ζητούμενο είναι ακριβώς αυτή η κατάληξη του παραθέματος από την ανακοίνωση του Συλλόγου μας, και καθορίζει ως κύριο καθήκον για τους κομμουνιστές της Ελλάδας να εργαστούν για την ήττα της νατοϊκής στρατηγικής και στην Ουκρανία και παντού. Συνεπώς, δεν μπορούμε να στεναχωριόμαστε ιδιαίτερα αν αυτό σημαίνει, δυστυχώς – με βάση τον συσχετισμό των δυνάμεων, εθνικών και ταξικών, παγκόσμια στη σημερινή εποχή – τυχόν ενδυνάμωση του ρωσικού αστικού εθνικισμού (κάτι το οποίο δε διαφαίνεται μέχρι στιγμής άλλωστε από την εξέλιξη του πολέμου).

Αυτό το καθήκον, για τον ελληνικό λαό, περνάει καταρχήν μέσα από την πάλη για την απεμπλοκή του από τον πόλεμο, για την έξοδο από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, την απομάκρυνση των νατοϊκών βάσεων, και γενικότερα την ήττα και διάλυση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Αντίστοιχες προϋποθέσεις πρέπει να έχει και η θέση μας για την ειρήνη, και για τις όποιες διπλωματικές λύσεις είναι δυνατές σε κάθε χρονική στιγμή, θέμα στο οποίο θα επανέλθουμε.

Το καθήκον αυτό, η ήττα του ιμπεριαλισμού, είναι το κεντρικό, σύγχρονο καθήκον του δΚΚ. Αυτό θα ανοίξει και το ιστορικό παράθυρο ευκαιρίας για την κοινωνική απελευθέρωση των λαών, και του δικού μας, με τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Επιπλέον, μόνο πάνω σε αυτό μπορεί να θεμελιωθεί η ανασυγκρότησή του κομμουνιστικού κινήματος, τόσο διεθνώς, όσο και στη χώρα μας, μια αναγκαιότητα την οποία έχει ήδη επισημάνει ο Σύλλογός μας με ανακοίνωσή του, και στην οποία αναφερθήκαμε αναλυτικότερα σε προηγούμενη αρθρογραφία μας (βλ. εδώεδώ κι εδώ).

Διαφορετικά, όσοι είναι ικανοποιημένοι με τη θέση του ΚΚΕ ή/και του ΝΑΡ/ΑΝΤΑΡΣΥΑ, σε κάτι τόσο βασικό (ποιος είναι ο σύγχρονος καπιταλισμός/ιμπεριαλισμός, με ποια στρατηγική θα τον ανατρέψουμε;) όπως αποκαλύπτεται από τη θέση των οργανώσεων αυτών για τον πόλεμο, μάλλον δεν παραδέχονται και το επείγον αυτής της ανασυγκρότησης του κομμουνιστικού κινήματος, και δεν επιθυμούν να εργαστούν ολόψυχα γι’ αυτήν.

Στη συνέχεια, αφήνουμε τον αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα από τη σχετική τοποθέτηση των Κουβανών συντρόφων που ακολουθεί παρακάτω (είμαστε υπεύθυνοι για τη μετάφραση από την αγγλική γλώσσα και για τους τονισμούς).

 

[1] Λένιν ΒΙ. (2013). Για τον πόλεμο και τη σοσιαλιστική επανάσταση, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, Το ζήτημα της ειρήνης, σελ. 97.

[2] Λένιν ΒΙ. (2006). Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την εθνική αυτοδιάθεση. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, Μαρξισμός ή Προυντονισμός, σελ. 145-146.

[3] Λένιν ΒΙ. (2009). Ο ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού (εκλαϊκευτική μελέτη). Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα. σελ. 127.

[4] Λένιν ΒΙ. (2006). Τα αποτελέσματα της συζήτησης για την εθνική αυτοδιάθεση. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, Μαρξισμός ή Προυντονισμός, σελ. 143-144.

[5] Λένιν ΒΙ. (2013). Για τον πόλεμο και τη σοσιαλιστική επανάσταση. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα. Για την ήττα της κυβέρνησης της χώρας σου στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. σελ. 82 – 86.

[6] King ST. (2018). Lenin’s Theory of Imperialism Today: The Global Divide between Monopoly and Non-Monopoly Capital. Doctor of Philosophy Centre for Strategic Economic Studies, Victoria University, Melbourne

[7] Ενδεικτικά:

Roberts M. (2019). HM2 – The economics of modern imperialism.

Roberts M. (2022). The wealth of nations.

Carchedi, G., & Roberts, M. (2021). The Economics of Modern Imperialism, Historical Materialism, 29(4), 23-69. https://doi.org/10.1163/1569206X-12341959

Cope, Z. (2019). The wealth of (some) nations: imperialism and the mechanics of value transfer. Review of Economics and Economic Methodology Volume IV, Issue 1, Summer 2020, 157.

Feng, Z. (2018). International value, international production price and unequal exchange. Economic growth and transition of industrial structure in East Asia, 73-96.

 

«

Η Κούβα υποστηρίζει μια λύση που εγγυάται την ασφάλεια και την κυριαρχία όλων

Δήλωση της Επαναστατικής Κυβέρνησης της Κούβας.

28 Φεβρουαρίου, 2022

Η αποφασιστικότητα των ΗΠΑ να συνεχίσουν την προοδευτική επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα σύνορα της Ρωσικής Ομοσπονδίας επέφερε ένα σενάριο με επιπτώσεις απρόβλεπτης εμβέλειας, το οποίο θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.

Οι στρατιωτικές κινήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ προς τις περιοχές που γειτνιάζουν με τη Ρωσική Ομοσπονδία τους τελευταίους μήνες είναι γνωστές και προηγήθηκε η παράδοση σύγχρονων όπλων στην Ουκρανία, τα οποία μαζί συνιστούν στρατιωτική πολιορκία.

Είναι αδύνατο να γίνει μια αυστηρή και ειλικρινής εξέταση της σημερινής κατάστασης στην Ουκρανία, χωρίς να εκτιμηθούν προσεκτικά τα δίκαια αιτήματα της Ρωσικής Ομοσπονδίας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟκαθώς και οι παράγοντες που οδήγησαν στη χρήση βίας και στη μη τήρηση των νομικών αρχών και των διεθνών κανόνων, τους οποίους η Κούβα υποστηρίζει σθεναρά και, αποτελούν, ιδιαίτερα για τις μικρές χώρες, βασικό πόρο αντίστασης στην ηγεμονία, την κατάχρηση εξουσίας και την αδικία.

Η Κούβα είναι μια χώρα που υπερασπίζεται το Διεθνές Δίκαιο και είναι προσηλωμένη στον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η Κούβα θα υπερασπίζεται πάντοτε την ειρήνη και θα αντιτίθεται στη χρήση βίας, και στις απειλές για χρήση βίας, εναντίον οποιουδήποτε κράτους.

Λυπούμαστε βαθύτατα για την απώλεια αθώων αμάχων στην Ουκρανία. Ο κουβανικός λαός είχε και συνεχίζει να έχει πολύ στενή σχέση με τον ουκρανικό λαό.

Η ιστορία θα καταστήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες υπεύθυνες για τις συνέπειες ενός όλο και πιο επιθετικού στρατιωτικού δόγματος πέρα από τα σύνορα του ΝΑΤΟ, το οποίο απειλεί τη διεθνή ειρήνη, ασφάλεια και σταθερότητα.

Η ανησυχία μας έχει επιδεινωθεί με την πρόσφατη απόφαση του ΝΑΤΟ να ενεργοποιήσει, για πρώτη φορά, τη Δύναμη Αντίδρασης.

Ήταν λάθος να αγνοηθούν οι τεκμηριωμένοι ισχυρισμοί της Ρωσικής Ομοσπονδίας σχετικά με τις εγγυήσεις ασφαλείας επί δεκαετίες και να υποθέσουμε ότι η Ρωσία θα παραμείνει ανυπεράσπιστη μπροστά σε μια άμεση απειλή για την εθνική της ασφάλεια. Η Ρωσία έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Η ειρήνη δεν μπορεί να επιτευχθεί με την τοποθέτηση πολιορκιών ή την περικύκλωση κρατών.

Το σχέδιο ψηφίσματος για την κατάσταση στην Ουκρανία που δεν εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 25 Φεβρουαρίου, το οποίο θα υποβληθεί στη Γενική Συνέλευση, δεν προοριζόταν ως πραγματική συμβολή στην επίλυση της τρέχουσας κρίσης.

Αντιθέτως, πρόκειται για ένα ανισόρροπο κείμενο, το οποίο δεν λαμβάνει υπόψη τις νόμιμες ανησυχίες όλων των εμπλεκόμενων μερών. Δεν αναγνωρίζει ούτε την ευθύνη εκείνων που υποκίνησαν ή ανέλαβαν επιθετικές ενέργειες που οδήγησαν στην κλιμάκωση αυτής της σύγκρουσης.

Καλούμε για μια σοβαρή, εποικοδομητική και ρεαλιστική διπλωματική λύση της τρέχουσας κρίσης στην Ευρώπη, με ειρηνικά μέσα, διασφαλίζοντας την ασφάλεια και την κυριαρχία όλων, καθώς και την περιφερειακή και διεθνή ειρήνη, σταθερότητα και ασφάλεια.

Η Κούβα απορρίπτει την υποκρισία και τα διπλά πρότυπα. Υπενθυμίζεται ότι το 1999 οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ εξαπέλυσαν μια μεγάλη επίθεση στη Γιουγκοσλαβία, μια ευρωπαϊκή χώρα που είχε κατακερματιστεί με υψηλό κόστος σε ανθρώπινες ζωές, για την επίτευξη γεωπολιτικών στόχων, αγνοώντας τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και αρκετοί από τους συμμάχους τους έχουν χρησιμοποιήσει βία σε πολλές περιπτώσεις. Έχουν εισβάλει σε κυρίαρχα κράτη για να επιφέρουν αλλαγή καθεστώτος και να παρέμβουν στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων εθνών που δεν υποτάσσονται στα συμφέροντα της κυριαρχίας τους, υπερασπιζόμενοι την εδαφική ακεραιότητα και την ανεξαρτησία τους.

Είναι επίσης υπεύθυνοι για τον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων αμάχων, τους οποίους χαρακτηρίζουν ως “παράπλευρες απώλειες”, εκατομμύρια εκτοπισμένους και εκτεταμένες καταστροφές σε ολόκληρο τον πλανήτη μας στους λεηλατικούς πολέμους τους.

Αβάνα, 26 Φεβρουαρίου 2022

»

Πέρα από τη σύγκρουση στην Ουκρανία

Ernesto Estévez Rams

4 Μαρτίου, 2022

Πέρα από τα γεγονότα που οδήγησαν στις σημερινές συγκρούσεις, αυτό που βλέπουμε, για άλλη μια φορά, είναι ένας πόλεμος στον οποίο οι απώλειες σημειώνονται σε χώρες που χαρακτηρίζονται ως περιφερειακές από τις παγκόσμιες δυνάμεις.

Ζούμε την τελευταία μάχη της καπιταλιστικής Δύσης που αγωνίζεται να διατηρήσει την παγκόσμια ηγεμονία που διατηρεί από την εποχή της αποικιοκρατικής κατάκτησης της Ασίας, της Αφρικής και του Νέου Κόσμου. Βλέπουμε την ανάδυση άλλων δυνάμεων που δεν είναι πρόθυμες να αποδεχτούν αυτή την επιβαλλόμενη τάξη πραγμάτων. Η πλειοψηφία του κόσμου, με αποικιοκρατικό παρελθόν, πιέζει για έναν πλανήτη που δεν θα είναι πεδίο μάχης για πολέμους που ξεκινούν άλλοι.

Αυτή είναι μια πολύ επικίνδυνη στιγμή για την ανθρωπότητα. Βρισκόμαστε εδώ και πολύ καιρό σε έναν ανώνυμο τρίτο παγκόσμιο πόλεμο. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια ιστορική καμπή, που θα καθορίσει το τι θα ακολουθήσει. Πρέπει να ξεπεράσουμε τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων, μια μονοπολική πραγματικότητα που βασίζεται στον εκβιασμό των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, υποχρεώνοντας τους υπόλοιπους να αποδεχτούν την κυριαρχία τους, μια κατάσταση που είναι απλά μη βιώσιμη και αυτοκτονική για όλους.

Είναι όλο και πιο προφανές ότι η μόνη διέξοδος για την ανθρωπότητα είναι να νικήσει τον ηγεμονικό, ιμπεριαλιστικό καπιταλισμό. Η μάχη για την ειρήνη είναι μια αναγκαιότητα, αν θέλουμε να έχουμε χρόνο να οικοδομήσουμε έναν καλύτερο κόσμο για όλους.

Τίποτα από όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία δεν πρέπει να κάνει κανέναν ευτυχισμένο. Πέρα από τα γεγονότα που οδήγησαν στις σημερινές μάχες, αυτό που βλέπουμε, για άλλη μια φορά, είναι ένας πόλεμος στον οποίο οι απώλειες υφίστανται σε χώρες που χαρακτηρίζονται ως περιφερειακές από τις παγκόσμιες δυνάμεις.

Στον δυτικό καπιταλιστικό ηγεμονικό κόσμο, κάθε πράξη πολέμου απεικονίζεται μεμονωμένα και όχι σε συνδυασμό με άλλες. Η διαίρεση της Γιουγκοσλαβίας, η απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, το ISIS, η Συρία, το Πακιστάν, η Παλαιστίνη, η Λιβύη και η Υεμένη έχουν όλα κάτι κοινό: τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.

Για κάθε ένα από αυτά τα γεγονότα, ο ιδεολογικός μηχανισμός του “νατοϊκού” ιμπεριαλισμού δημιούργησε μια αφήγηση όπου ο ένοχος, ο επιτιθέμενος, ήταν κάποιος άλλος.

Ας μην εξαπατούμε τους εαυτούς μας, χωρίς να δικαιολογούμε την επιθετικότητα που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, και είμαι πεπεισμένος ότι ο σημερινός πόλεμος ήταν δυνατόν να αποφευχθεί, αυτό το τελευταίο επεισόδιο είναι ένα ακόμη στις αυτοκρατορικές προσπάθειες του ΝΑΤΟ να καθυστερήσει την απώλεια της ηγεμονίας του σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο ακυβέρνητος.

Τα λόγια του Φιντέλ είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρα, όταν είπε: “Ο κόσμος δεν θα μπορούσε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τον πόλεμο: “Εξαλείψτε τη φιλοσοφία της λεηλασίας και η φιλοσοφία του πολέμου θα εξαφανιστεί”.

Πηγή: Σύλλογος Γιάννης Κορδάτος

Ο θάνατος του ΝΑΤΟ – ένας επικήδειος

Ανακοινώθηκε ο θάνατος ενός 73χρονου που έφυγε από τη ζωή μετά από πολλά χρόνια φθίνουσας φυσικής κατάστασης και αυξανόμενης ανημπόριας.

Γεννημένο στις 4 Απριλίου 1949, το ΝΑΤΟ ήταν παιδί Αμερικανού πατέρα και Ευρωπαίας μητέρας. Η σύλληψη πραγματοποιήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, αλλά καθώς οι δεκαετίες προχωρούσαν, το ΝΑΤΟ έγινε τελικά μέρος μιας μεγάλης εκτεταμένης οικογένειας, τα αδέλφια της οποίας εξαπλώθηκαν σε 30 χώρες.

Οι γονείς, οι οποίοι γνωρίστηκαν και ερωτεύτηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ονόμασαν τον απόγονό τους Οργανισμό Βορειοατλαντικού Συμφώνου, ένας τίτλος που υποδήλωνε τις φιλοδοξίες τους για το παιδί, αν και είναι αμφίβολο αν ο νεαρός θα πετύχαινε ποτέ τους στόχους που είχαν θέσει οι γονείς.

Ξεκίνησε τη ζωή του με μεγάλη αισιοδοξία ως “αμυντική συμμαχία”, αλλά κατά τη διάρκεια των χρόνων της ενηλικίωσής του, γινόταν όλο και πιο σαφές ότι ο πόλεμος που έλεγε συνεχώς στους ανθρώπους ότι αποτελούσε μια τέτοια απειλή, δεν επρόκειτο να συμβεί στην πραγματικότητα. Ο Ψυχρός Πόλεμος δεν έγινε ποτέ “Θερμός” και, ελλείψει πραγματικού σκοπού, η ψυχική υγεία του ΝΑΤΟ άρχισε να υποφέρει – μαστιζόταν από χρόνιο άγχος και παράνοια, καθώς φαινόταν ανίκανο να καταλάβει γιατί οι καταστροφές που προέβλεπε και ενάντια στις οποίες θα “αμύνονταν”, δεν συνέβησαν ποτέ. Πρέπει να ήταν μεγάλη απογοήτευση για τους γονείς, αν και συνέχισαν να ικανοποιούν τις φαντασιώσεις του κακομαθημένου παιδιού τους.

Κατά τραγικό τρόπο, καθώς γερνούσε, το ΝΑΤΟ έδειξε να υποφέρει από ένα είδος κρίσης μέσης ηλικίας και προσπάθησε να επανεφεύρει τον εαυτό του ως ένα είδος παγκόσμιου αστυνόμου, κάνοντας μια νέα δήλωση αποστολής. Σκόπευε να βρει νέα δουλειά στη διαχείριση κρίσεων. Ωστόσο, ένα συγκεκριμένο εγχείρημα στον τομέα αυτό, που αρχικά είχε προγραμματιστεί ως σύντομες οικογενειακές διακοπές στο Αφγανιστάν, κατέληξε να διαρκέσει 20 χρόνια. Και όταν τελικά το ΝΑΤΟ επέστρεψε στην πατρίδα του, άφησε πίσω του μια πολύ μεγαλύτερη κρίση από αυτή που υπήρχε πριν από την εμπλοκή του. Υπήρχαν επίσης οικογενειακές διαμάχες: ο πόλεμος στη Συρία αποτέλεσε αιτία περαιτέρω ανησυχίας για την ευημερία του ΝΑΤΟ, όταν ένα μέλος, η Τουρκία, έγινε “απειλή” για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, λόγω μιας κρίσης που δημιουργήθηκε από ένα άλλο μέλος, τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η άνοδος του ΝΑΤΟ από τις ταπεινές του ρίζες στην αυτοαποκαλούμενη αστυνομική δύναμη ασφαλείας για 600 εκατομμύρια ανθρώπους είχε σοβαρό προσωπικό φόρο αίματος. Εκτός από την παράνοια, άρχισε να πάσχει από αυταπάτες μεγαλείου και να αναπτύσσει προβλήματα παχυσαρκίας, διογκούμενο με όλο και περισσότερες χώρες. Έγινε επιρρεπές σε εκρήξεις θυμού: κατά καιρούς υπέστη εκρήξεις βίας μακριά από τις γειτονιές όπου μεγάλωσε, όπως η Λιβύη. Κάποιοι στενοί γνωστοί, ακόμη και κάποια μέλη της οικογένειας, προέτρεπαν σε αυτοσυγκράτηση και ένας από αυτούς – η Γαλλία – ήταν ο πρώτος που έκανε τη διάγνωση ότι το ΝΑΤΟ ήταν “εγκεφαλικά νεκρό”. Η εκτίμηση αυτή αποδείχθηκε ακριβής και σηματοδότησε το σημείο στο οποίο η παρακμή του ΝΑΤΟ φαινόταν να είναι μη αναστρέψιμη. Στην πραγματικότητα, ο ενθουσιασμός του ΝΑΤΟ για επέκταση είχε αναπτύξει έναν εθισμό, μια εξουθενωτική συνήθεια, η οποία δυστυχώς είχε ενθαρρυνθεί από τον Αμερικανό πατέρα του, με τη βοήθεια κακώς πληροφορημένων μελών της Γερουσίας στην Ουάσιγκτον, που του επέτρεψαν – το ενθάρρυναν – να αποκτήσει νέα μέλη.

Ωστόσο, ο εθισμός αυτός, αντί να το βοηθά να διαχειριστεί οποιαδήποτε κρίση, στην πραγματικότητα δημιουργούσε νέες κρίσεις, με πιο πρόσφατο παράδειγμα την Ουκρανία, όπου η απειλή της συνεχιζόμενης επέκτασης προς Ανατολάς ανακηρύχθηκε ως ένα από τα αίτια της σύγκρουσης με τη Ρωσία. Το ΝΑΤΟ είχε προειδοποιηθεί εδώ και πολλά χρόνια ότι η ορμητική συμπεριφορά του θα οδηγούσε μια μέρα σε προβλήματα, αλλά όπως πολλοί εθισμένοι έδειχνε να μην μπορεί να σταματήσει τον εαυτό του. Αυτό που είχε ξεκινήσει ως μια ήπια μορφή ενθουσιασμού εξελίχθηκε σε μανία για ένα ναρκωτικό στο οποίο δεν φαινόταν να υπάρχει αντίδοτο. Όπως πολλοί εθισμένοι, θα μπορούσε να βοηθηθεί μόνο αν ήθελε να βοηθήσει τον εαυτό του, και δυστυχώς αυτό δεν συνέβη ποτέ.

Ήταν σε άρνηση για αρκετό καιρό, και όπως πολλοί εθισμένοι, το ΝΑΤΟ έλεγε ψέματα για να πετύχει το δικό του σκοπό. Αν και τίποτα δεν διατυπώθηκε γραπτώς, διαβεβαίωσε επανειλημμένα τη Ρωσία ότι δεν είχε καμία πρόθεση να επεκταθεί προς τα ανατολικά, ούτε καν “κατά μία ίντσα”. Οι συνέπειες της αποτυχίας να αναγνωρίσουμε αυτή τη διπροσωπία φαίνονται σήμερα στην Ουκρανία.

Σε αυτό το στάδιο, η αιτία του θανάτου του ΝΑΤΟ δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί, αλλά είναι πιθανό να πρόκειται για επιπλοκές που προκλήθηκαν ως αποτέλεσμα κατάχρησης. Το ΝΑΤΟ αφήνει πίσω έναν κόσμο που έχει κουραστεί από οργανισμούς που ισχυρίζονται ότι είναι πρώτα μια αμυντική συμμαχία και στη συνέχεια ένας οργανισμός διαχείρισης κρίσεων, ενώ η αλήθεια είναι ότι στην πραγματικότητα αποτελούν όχημα για την προβολή της αμερικανικής ηγεμονίας στον κόσμο. Είναι ένα απλό εργαλείο (με έναν Αμερικανό στρατηγό πάντα επικεφαλής) για την επίτευξη όχι της ειρήνης ή της σταθερότητας, αλλά της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία τις περισσότερες φορές δεν περιλαμβάνει ούτε ειρήνη ούτε σταθερότητα.  Λόγω της δυσκολίας του να αναγνωρίσει την αλήθεια μιας κατάστασης, το ίδιο το ΝΑΤΟ μπορεί να μην αντιλαμβάνεται καν ότι είναι νεκρό. Όπως λέει και η παροιμία – είναι νεκρό, αλλά δεν οριζοντιώνεται.

Πηγή: Global Times

Μετάφραση: antapocrisis