Μερικά συμπεράσματα για την απόπειρα μαθητικών καταλήψεων με εθνικιστικό χαρακτήρα

Η προσπάθεια να στηθούν μαθητικές καταλήψεις με εθνικιστικό χαρακτήρα την Πέμπτη 29/11/2018 προσφέρεται για μια σειρά συμπεράσματα, χρήσιμα για τις δυνάμεις που θέλουν να οικοδομήσουν ένα αποτελεσματικό πολιτικό σχέδιο για την ανασυγκρότηση της αριστεράς και του λαϊκού κινήματος.

Το πρώτο είναι ότι παρόλο τη φασαρία και τον ντόρο, το «μακεδονικό ζήτημα» δεν κατόρθωσε να κινητοποιήσει μαζικά τους μαθητές. Οι καταλήψεις τελικά ήταν λίγες, όπως λίγοι και οι μαθητές που διαδήλωσαν στη Θεσσαλονίκη. Φάνηκε ότι η καταγραφή των κινητοποιήσεων αυτών στην ακροδεξιά και στη ΧΑ, οδήγησε τελικά σε μια αποστασιοποίηση των μαθητών – και των οικογενειών τους – από τη συγκεκριμένη κινητοποίηση. Έχουν περάσει αρκετοί μήνες από τα μαζικά συλλαλητήρια με κεντρικό αίτημα «καμία χρήση του όρου Μακεδονία» από την ΠΓΔΜ. Από τότε μεσολάβησε η συμφωνία των Πρεσπών και μεσολάβησαν και μερικά ακόμα συλλαλητήρια, άμαζα και αποτυχημένα. Η ΝΔ αν και φλυαρεί γύρω από το Μακεδονικό, παίρνει αποστάσεις από κινητοποιήσεις που χρεώνονται στην ακροδεξιά, καθώς στόχος της είναι να δώσει -τουλάχιστον τα ίδια με τον ΣΥΡΙΖΑ – θετικά δείγματα στις ΗΠΑ. Έτσι αυτή η εθνικιστική έξαρση μένει με εκφραστή βασικά τη ΧΑ και άλλες ακροδεξιές ή γραφικές πατριδοκάπηλες δυνάμεις. Το γεγονός ότι η ΧΑ έχει τη σφραγίδα μιας εγκληματικής οργάνωσης, δημιουργεί περιορισμούς. Μια πιο «σοβαρή» ακροδεξιά θα μπορούσε να δημιουργήσει άλλα δεδομένα, αλλά προς το παρόν η αναμονή της εξουσίας ενώνει διάφορους στη ΝΔ.

Έτσι το δεύτερο είναι ότι από την όλη αντιπαράθεση γύρω από τις μαθητικές καταλήψεις, κερδισμένος βγαίνει βασικά ο διπολισμός ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ. Ο ΣΥΡΙΖΑ γιατί με αφορμή αυτήν την προσπάθεια εισόδου της ΧΑ στον μαθητικό χώρο, κραδαίνει στον δημοκρατικό και προοδευτικό κόσμο την απειλή «έρχεται η ακροδεξιά», εκμεταλλευόμενος και τη διεθνή συζήτηση για το ακροδεξιό ρεύμα. Η ΝΔ παρουσιάζεται προς τον αστικό κόσμο και τους πραγματικούς νονούς της συμφωνίας των Πρεσπών (ΗΠΑ και ΕΕ) ως υπεύθυνη δύναμη, αφού δεν κάλεσε στις καταλήψεις. Ταυτόχρονα παρουσιάζεται στον κόσμο της δεξιάς ή και σε δημοκρατικό, πατριωτικό κόσμο που έχει κουραστεί από τον κοσμοπολιτισμό – «αντιεθνικισμό» της υπάρχουσας – δικαιωματικής αριστεράς, ως μια δύναμη που υπερασπίζεται τα «ιερά και όσια του έθνους» που υποτίθεται απειλεί ο ΣΥΡΙΖΑ. Την εκκλησία, την ορθοδοξία, τη Μακεδονία κοκ. Το δίπολο αυτό συμπιέζει και τις δυνάμεις στα δεξιά της ΝΔ και τις δυνάμεις στα αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ και βέβαια και το ΚΙΝΑΛ. Αν και εκλογικά το δίπολο παραμένει σταθερό και ενισχυμένο, κοινωνικά εμπεδώνεται ο συντηρητισμός, η πατριδοκαπηλεία μαζί με την υποταγή στις «μεγάλες δυνάμεις», μια αντιαριστερή ρητορεία, ένας εν δυνάμει εκφασισμός.

Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι αν και η ΧΑ είχε μικρά οργανωτικά κέρδη σε λίγα σχολεία, δεν πρέπει να υποτιμηθεί ότι νομιμοποιείται ο εθνικιστικός λόγος και τα συνθήματα του. Τα αλυτρωτικά «Μακεδονία Γη Ελληνική», «απελευθέρωση της Β. Ηπείρου», «η Κύπρος είναι ελληνική και η Μ. Ασία», νομιμοποιούνται στα μυαλά των 15χρονων μαθητών ως αδιαμφισβήτηση ιστορική αλήθεια και ιστορικές αδικίες εις βάρος της Ελλάδας. Τα συνθήματα αυτά σημαίνουν πρακτικά κάλεσμα προς τη νέα γενιά να πάρουν τα όπλα για να αλλάξουν τα σύνορα προς Βορρά και Ανατολάς. Σε ένα περιβάλλον όπου ΗΠΑ και Τουρκία είναι μεταξύ έντασης και διαπραγμάτευσης περί χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων, όπου στο Κόσσοβο ανοίγει πάλι η συζήτηση για αλλαγή συνόρων και όπου οι ΗΠΑ παρουσιάζονται ως «εγγυητές» σε όποιον εθελοντή αστισμό θέλει να κάνει ψευτοτσαμπουκάδες (βλ. Ουκρανία), το εθνικιστικό δηλητήριο προετοιμάζει τη νέα γενιά για να γίνει κρέας για τα κανόνια των ιμπεριαληστών. Και αυτό το ρόλο παίζει και η ναζιστική ΧΑ στα «εθνικά θέματα». Το πρόβλημα πολλαπλασιάζεται γιατί αυτή η νέα γενιά είναι ποτισμένη εδώ και αρκετά χρόνια με το μηδενισμό, έναν καταναλωτικό πολιτισμό και έναν ψηφιακό εικονικό κόσμο κενού νοήματος και κινήτρων. Που και λόγω της κρίσης έχει διαπαιδαγωγηθεί στη μοιρολατρία, στις χαμηλές προσδοκίες, στο χτύπημα δικαιωμάτων. Η ιστορία έχει δείξει ότι στο κενό νοήματος και στο μηδενισμό τα «ηρωικά» συναισθήματα βρίσκουν γόνιμο έδαφος. Γι’ αυτό και η παρέμβαση στη νεολαία στο πολιτιστικό και ιδεολογικό επίπεδο είναι σήμερα κομβική για την αριστερά.

Το τέταρτο συμπέρασμα αφορά την εναπομείνασα αριστερά. Το ΚΚΕ, με κριτήριο πάντα την εκλογική του αντοχή, επέλεξε μια ήπια αντιεθνικιστική ρητορία και πρακτική. Προσπάθησε να προστατέψει τα μέλη του μαθητές απέναντι στο χρυσαυγιτισμό και αντιλαμβανόμενο ότι στο «αντιεθνικιστικό μέτωπο» ηγεμονεύει ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πήρε κάποια πρωτοβουλία. Στις υπόλοιπες δυνάμεις επικράτησε η σύγχυση, ο ετεροκαθορισμός, η έλλειψη πολιτικής σκέψης. Κάποιες δυνάμεις κάλεσαν σε αντικαταλήψεις και σε αντιδιαδηλώσεις, οι οποίες είχαν μικρή έκταση. Σε κάθε περίπτωση ο ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα και στελέχη του Υπουργείου Παιδείας, τις διαφήμισαν και τις αξιοποίησαν ως δική τους «κολυμβήθρα του Σιλωάμ». Κάποιες άλλες θεώρησαν ότι ο εθνικισμός είναι ένας λανθάνων αντιιμπεριαλισμός και ότι το λάθος της αριστεράς είναι ότι δεν υιοθετεί την πατριδοκαπηλη-αντιεθνικιστική ατζέντα. Η γραμμή «έξω οι φασίστες από τα σχολεία» ήταν μια λάθος γραμμή που υπονοούσε ότι το πρόβλημα ήταν οι μαθητές που έχουν επιρροές από τη ΧΑ. Στην πράξη, απαιτούνταν μια γραμμή αποκάλυψης της πατριδοκαπηλείας, προβάλλοντας μια κατεύθυνση πραγματικής εθνικής ανεξαρτησίας. Όχι απέναντι στους φανταστικούς «εχθρούς» της γειτονιάς μας, αλλά απέναντι σε αυτούς που πραγματικά συρρικνώνουν την ανεξαρτησία μας, στους δανειστές, το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε. Σήμαινε μια δουλειά υπομονετικής ζύμωσης και προπαγάνδας μέσα και έξω από τα σχολεία τις μέρες εκείνες. Σήμαινε την καταγγελία του διπόλου ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ ως τις δύο πλευρές, «πατριωτικής» και «αντιεθνικιστικής» υποταγής στο ΝΑΤΟ. Ακόμα όμως και αυτή η δουλειά στη βάση δε θα έλυνε το πρόβλημα με την ακροδεξιά παρέμβαση στη νεολαία, καθώς καλούμαστε να καλύψουμε λαθεμένους προσανατολισμούς δεκαετιών (ποιος θυμάται το σύνθημα «ο αντιαμερικανισμός είναι ο αντιιμπεριαλισμός των ηλιθίων»; ή το «ευρώ ή δραχμή πατάτες γιαχνί»; Αυτά έχουν ή δεν έχουν σχέση με το ότι η αριστερά σήμερα θεωρείται και από δημοκρατικές μάζες – και όχι μόνο από το ακροατήριο της δεξιάς – ως εθνομηδενιστική;).

Πέμπτο και τελευταίο για τον αγώνα ενάντια στο φασισμό και τον εθνικισμό. Λανθασμένα η κάθε πλευρά ερμηνεύει το φασιστικό φαινόμενο ως ευθύνη της άλλης πλευράς. Ο πατριωτισμός χωρίς αντιιμπεριαλισμό γιατί πριν μήνες καλούσε σε συλλαλητήρια με το αίτημα «η Μακεδονία είναι ελληνική». Από την άλλη, η δικαιωματική Αριστερά, έχει εδώ και χρόνια μπερδέψει το διεθνισμό με τον κοσμοπολιτισμό, προπαγάνδιζε ότι η έξοδος από το ευρώ είναι «εθνικιστική αναδίπλωση» και ασχολούμενη κυρίως με τις δευτερεύουσες αντιθέσεις απομακρύνθηκε οριστικά από τις λαϊκές ανάγκες. Προφανώς έχει ευθύνες η αριστερά για το φασιστικό φαινόμενο. Και πρώτα απ’ όλα η ίδια η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ, που ανεξάρτητα του πώς χαρακτηρίζεται σήμερα από την Αριστερά, καταγράφηκε από την κοινωνία ως ήττα, απογοήτευση, μοιρολατρία και φυσικά κατεδάφισε το θετικό αξιακό φορτίο της αριστεράς. Το σύνολο των δυνάμεων που αναφέρεται στην Αριστερά έχει ευθύνες. Διαφορετικές όμως είναι οι ευθύνες των πρώην κλακαδόρων του Τσίπρα, διαφορετικές όσων είναι σήμερα μεταξύ απελπισίας και σύγχυσης, διαφορετικές όσων αποτελούσαν το κινηματικό και αντιεθνικιστικό προφίλ της καταστροφικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ και διαφορετικές όσων απέτυχαν να οικοδομήσουν ένα μέτωπο φιλολαϊκής διεξόδου από την κρίση. Πέρα από τα λάθη του παρελθόντος, σήμερα χρειάζεται συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης. Οι φασίστες και οι ακροδεξιοί, ιστορικά αναπτύσσονται δίπλα σε ένα υπαρκτό αριστερό και κομμουνιστικό κίνημα. Είτε για να το καταστείλουν, είτε για να εκτρέψουν τη λαϊκή αντισυστημική δυσαρέσκεια, είτε για να αποτελέσουν την εναλλακτική μορφή της καπιταλιστικής διαχείρισης όταν τα πράγματα στριμώξουν. Δεν είναι όρος μια αδύναμη αριστερά για να αναπτυχθεί το φασιστικό φαινόμενο, ούτε μια δυνατή αριστερά είναι πάντα εμπόδιο. Και η δεκαετία του 30 στην Ευρώπη, και οι χούντες του 60 και τα φασιστικά κινήματα κατά την αντιαποικιακή έκρηξη. Σήμερα όμως η ακροδεξιά αναπτύσσεται κυρίως στο έδαφος της αποτυχίας της παγκοσμιοποίησης και του κοσμοπολιτισμού του κεφαλαίου και μιας αντισυστημικής ρητορικής. Το σύστημα δε φοβάται κάποια αριστερά. Η αριστερά εδώ και δεκαετίες είναι και θεωρείται από τις μάζες και συστημική δύναμη και υπέρ της παγκοσμιοποίησης. Εκεί είναι η βασική πλευρά, εκεί βρίσκεται το βασικό πρόβλημα. Γι’ αυτό και σήμερα ένας αντιεθνικισμός που δεν είναι και αντιιμπεριαλισμός με πρακτικό και συγκεκριμένο τρόπο, ταυτίζεται με τη συστημική «αντιεθνικιστική» κεντροαριστερά, η οποία εφαρμόζει αντιλαϊκές πολιτικές και αναπαράγεται έτσι ο φαύλος κύκλος.